Spookrijders in de zorg? Dokters terug aan het stuur!

De gezondheidszorg verkeert in een crisis. Die wordt misschien wel vooral geassocieerd met de hoge kosten van de zorg. De regelzucht heerst, maar het wordt er allemaal niet overzichtelijker op, of eenvoudiger. Intussen verliezen dokters het plezier in hun werk. Ze voelen zich steeds vaker passagier op de achterbank van een spookrijder.

Meer nog dan het kostenniveau is het meest in het oog springende probleem kennelijk de beheersbaarheid ervan. Niet zo gek natuurlijk, want als we niets doen zullen de uitgaven de komende vijf jaar stijgen van zo’n zestig miljard per jaar naar zo’n vijfenzeventig miljard. Veel discussies, ook die over de inkomens van medisch specialisten, gaan in wezen over de vraag hoe we daar zo snel mogelijk iets aan kunnen doen. Maar het morrelen aan salarissen van zorgaanbieders biedt geen antwoord op de fundamentele vraag naar verbetering en echte vernieuwing. Het leidt tot conflicten, verminderd schadebesef en verlies aan creativiteit.

Zo gaat het steeds: als iets lastig is, wordt geroepen om (meer) beheersing. Er zijn mensen die daar hun beroep van maken. Ze zijn gek op methoden en technieken om het primaire proces in abstracties te vangen en te beïnvloeden. Als het te druk wordt op de openbare weg, zorgen zij ervoor dat er prachtige stoplichten komen. En ze weten precies wat te meten en hoe de apparatuur af te stellen om het verkeer in goede banen te leiden.

Intussen begrijpen de burgers er niks meer van. Zelden stelt iemand de vraag waarom die stoplichten er eigenlijk zijn. Of waarom het allemaal niet heel anders zou kunnen. Gewoon, door het gezonde verstand te gebruiken. Op de weg zie je tegenwoordig steeds vaker rotondes. Ze zijn een metafoor voor het afstand nemen van de regelzucht. Ze geven verkeersdeelnemers het belangrijkste terug wat zij nodig hebben om snel en veilig ergens te komen: de vrijheid om het eigen gezond verstand te gebruiken.

Kan dat nou ook niet in de zorg? Wat zou er gebeuren als we niet steeds alles voor anderen willen regelen? Als we ons oordeel zouden leren opschorten en meer vragen zouden stellen? En wat als we vaker en beter zouden luisteren naar de patiënt?

Misschien is het echte probleem van de zorg in essentie haar complexiteit. In hun onlangs verschenen boek “Uitdagingen voor een gezonde zorg” onderstrepen Willem Vermeend en Roger van Boxtel deze observatie en pleiten zij voor een ingrijpende vereenvoudiging van de financiering.

De zorg is overigens niet uniek in haar complexiteit. In het onlangs verschenen rapport “Capitalizing on Complexity” over een wereldwijd gehouden onderzoek onder meer dan 1.500 CEO’s wordt toenemende complexiteit de belangrijkste uitdaging van de komende jaren genoemd. En twijfelt meer dan de helft van de ondervraagden aan hun vermogen deze te managen.

Opvallend is, dat de meeste bestuurders in het door IBM uitgevoerde onderzoek de noodzaak noemen van creatief leiderschap. Daarmee wordt niet de behoefte aan een creatieve topman of –vrouw bedoeld, maar aan het scheppen van wat je een sociale beweging kunt noemen. Een beweging van betrokken belanghebbenden met gezond verstand en met passie. Mensen op elk niveau die de collectieve creativiteit van de organisatie aanjagen. En dat eerder van beneden naar boven dan andersom.

Creatief leiderschap vraagt de moed om oude succesformules te vergeten. De bereidheid om samen te werken met klanten en externe partners om nieuwe diensten en producten te ontwikkelen. En een organisatie die op basis van klantbehoeften is ingericht. Die door minimale regelzucht flexibel in kan spelen op veranderingen in de omgeving. Waarin aandacht voor de klant gelijke tred houdt met oprechte waardering voor professionele trots.

De crisis in de zorg vraagt om een fundamentele herbezinning. Om echte innovatie. En die kan alleen maar komen van belanghebbenden met lef, gezond verstand en passie.

Dokters terug aan het stuur. Nee, niet alle dokters hoeven leiders in de zorg te worden. Maar help dokters wel om nieuwe perspectieven te ontwikkelen, ook op hun eigen functioneren. Op hun bijdrage aan de organisaties waarin zij werkzaam zijn. En om daarnaar te handelen.

Het is cruciaal om een goede dokter te zijn, maar dat is niet genoeg. Dokters moeten ook buiten het medische vak nieuwe kennis en vaardigheden opdoen, hun competenties ontwikkelen. Thomas H. Lee, hoogleraar geneeskunde aan Harvard Medical School, pleit in een recent verschenen HBR-artikel voor niets minder dan “Turning Doctors into Leaders”. Door op deze link te klikken kunt u op de volgende pagina het artikel downloaden.

Voorbij de beperkte middelen in de zorg is de toekomst aan verbinding en diversiteit. Aan gezamenlijke leiderschapsontwikkeling in een open leeromgeving. En aan intensieve multidisciplinaire samenwerking. Wordt zo niet ook de Mayo Clinic nog elke dag opnieuw uitgevonden?

• Tweet