Veilige zorg is niet gegarandeerd!

Professionals in de zorgsector willen hun patiënten op de veiligste manier de beste zorg aanbieden. Hier zal niemand het mee oneens zijn. Toch worden vaak afspraken over veiligheid niet nagekomen waardoor gezondheidszorgorganisaties en hun professionals nogal eens slecht in het nieuws komen. Het blijkt in de praktijk voor professionals moeilijk te zijn elkaar aan te spreken op gedrag en gewoontes betreffende veiligheid. Het elkaar durven aanspreken en verantwoording afleggen is voorwaarde voor het bieden van veilige zorg. Helaas blijkt dit in veel gevallen niet te gebeuren en dat is een gevaar voor de patiënt.

Kunnen we toestaan dat onze patiënten zich onveilig voelen? Zij mogen er immers vanuit gaan dat veilig werken juist in de gezondheidszorg de standaard is en dat de professionals zich dat realiseren en samenwerken.

Tot nu toe wordt geprobeerd op basis van afspraken en protocollen de veiligheid te organiseren, maar bij overtreding ervan blijkt er geen systeem aanwezig te zijn dat individuen aanspreekt op het door hen veroorzaakte risico voor de patiënten.

De zorgsector kan nog heel veel leren van bedrijfstakken als bijvoorbeeld de chemie, de olie-industrie en de luchtvaart, waar hoge normen gelden voor veiligheid en kwaliteit. Zij hebben inmiddels geleerd van fouten uit het verleden en nemen zo nodig strenge maatregelen als aan de norm niet wordt voldaan.

In onze sector zal er een paradigmashift moeten plaatsvinden om te bereiken dat veilig werken de standaard is. Er zijn goede best practices voorhanden, zoals bij Shell: “hier werkt men veilig of niet, zonder grijs tussengebied ”. Leidinggevenden dienen het goede voorbeeld te geven en veilig werken niet alleen met de mond belijden. De CEO van een chemiebedrijf laat zijn bezoekers zelf de veiligheidsvideo zien voordat hij met ze in gesprek gaat. In slechts 10-20% van de ziekenhuizen wordt voorafgaande aan een operatieve ingreep een veiligheidscheck volgens vast protocol uitgevoerd. Het blijkt nog behoorlijk weerbarstig afspraken te maken over het dragen van sieraden, de mondkapjes (neus- en mond bedekt), de kledingwissel na toiletbezoek, het verlaten en betreden van steriele ruimtes en het aantal malen dat een operatiekamerdeur open en dicht kan. Het zijn allemaal zaken die eenvoudig lijken, maar lastig blijken.

Elkaar aanspreken op veiligheid en onveiligheid zou van hoog tot laag moeten worden beloond. Mogelijk voorkomt het ook dat zorginstellingen sancties moeten bedenken om veilig gedrag af te dwingen.

• Tweet