De Messi van de zorgbestuurders

Iedere bedrijfstak heeft een rolmodel nodig. In de voetbalwereld zwaait dribbelkoning Messi de scepter. De steenrijke zakenman Richard Branson oogst overal ter wereld bewondering met zijn jongensachtige branie en imago van enfant terrible. In eigen land is Neelie Kroes een voorbeeld voor veel ambitieuze vrouwen met én zonder politieke aspiraties.

Rolmodellen zorgen voor herkenning en een keuze in identificatiepatronen. Niet alleen voor eigenschappen, maar ook voor gedrag. Ze kunnen een voorbeeld vormen voor anderen, de blik verruimen en vastgeroeste organisatieculturen ombuigen.

In de zorg is dat niet anders. Neuroloog Oliver Sacks verwierf internationale faam met zijn boeken over allerlei fascinerende neurologische aandoeningen en weet zelfs op zijn sterfbed nog te ontroeren. In de psychiatrie steekt hoogleraar Jim van Os zijn nek uit met vlijmscherpe kritiek op de DSM-5. Marieke Schuurmans, hoogleraar Verplegingswetenschap, is een rolmodel voor verpleegkundigen. Rolmodellen laten zien: wat ik kan, kan jij ook.

Het gaat mis als een organisatiecultuur geen rolmodel heeft en er nergens een kop boven het maaiveld te zien is. Dan doet iedereen als iedereen. Is dat erg? Ja, dat is erg. De organisatiecultuur wordt een stugge eenheidsworst waar bijna niemand doorheen durft te bijten. Iedereen doet wat ‘ie doet omdat het al jaren zo gaat. En omdat het wel erg gezellig is in de comfort zone.

In ‘Bevrijd de zorgbestuurder’ elders op deze site schreef ik al over de ons-kent-ons-cultuur in zorgbestuurlijk Nederland. Die bestaat hoofdzakelijk uit witte, mannelijke 55-plussers die vastzitten in een bureaucratisch harnas en graag vergaderen, het liefst buiten de deur. Geen kop boven het maaiveld te bekennen. Niemand die uit de school klapt over de gang van zaken binnen het old boys network. Niemand die eens met de vuist op tafel slaat en zegt: en nu gaan we het anders doen.

Maar de afgelopen week gebeurde er opeens iets bijzonders. Laurent de Vries, voorzitter van de raad van bestuur van Viattence, brak de gezapige cultuur binnen de ouderenzorg open. Op de site langdurigezorg.nl beschrijft de ex-directeur van GGD Nederland de cultuur die hij aantrof toen hij net van baan geswitcht was: een sector die in zichzelf gekeerd was. Traditioneel en conservatief in denken en doen. Eigen Koninkrijkjes. ‘De wereld is fundamenteel veranderd, maar er was geen druk van buiten of van binnen om kritisch te zijn op het eigen functioneren. Het geld kwam toch wel binnen.’

Toen De Vries op een bijeenkomst zei dat hij het ook niet altijd weet, werd hij er door een manager op gewezen dat hij dat beter niet meer kon zeggen. Als een zorgbestuurder het al niet zou weten, dan zouden mensen in paniek kunnen raken. Maar De Vries wil die cultuur veranderen. Hij spreekt ook onomwonden uit dat hij de rol van voorbeeld op zich wil nemen. Vrij ongewoon onder bestuurders, erkent De Vries: ‘Op bijeenkomsten is de eerste vraag die de ene bestuurder aan de andere stelt: ‘Hoeveel omzet doe jij?’’

De Vries heeft andere prioriteiten. Nu is er een zorgbestuurder in Nederland die zegt: ‘Ik streef naar een cultuur waarin kwetsbaarheid vanzelfsprekend is.’ Dat is fantastisch nieuws. De eerste stappen zijn gezet naar een moderne, frisse visie op governance in de zorg. Eindelijk hebben de zorgbestuurders een rolmodel. Laurent de Vries, je bent de Messi van de zorgbestuurders. De verwachtingen zijn hooggespannen, de bal ligt bij jou. Zorgbestuurders: blijven jullie op de bank zitten of doen jullie mee?  

• Tweet