Kinderen eerst!

Het was vroeger – en nu misschien ook nog wel – een uitspraak die je hoorde bij rampen en ongelukken: vrouwen en kinderen eerst! Evolutionair psychologen kunnen vast uitleggen waarom zij met voorrang in veiligheid werden gebracht. Voor de overleving van de soort zijn maar een paar mannen nodig die – als het zou moeten dagelijks – hun zaad kunnen verspreiden, maar heel wat meer vrouwen om de negen maanden zwangerschap uit te dragen en het kind op te voeden dat daarvan het resultaat is. Dat kinderen voorgaan, is ook logisch. Zij hebben het grootste deel van hun leven nog voor zich, en zij moeten op hun beurt zorgen voor nageslacht.

Beschermen
Kinderen zijn kwetsbaar, voor kinderen willen we het allerbeste. Ja toch? Ik betwijfel het zo langzamerhand. Niet omdat er gemakzuchtige of incompetente ouders zijn; die waren er altijd al. Ook niet omdat er steeds meer gevallen van (seksueel) misbruik en mishandeling boven tafel komen van mensen en op plekken waar velen dat niet hadden verwacht: door paters en nonnen in kindertehuizen, door (pleeg)ouders in het gezin dat juist veiligheid moet bieden, door trainers op de sportvereniging en door andere kinderen (en soms hulpverleners) in instellingen die kinderen juist moeten helpen en beschermen.

Stoornis
Dat is vanzelfsprekend verschrikkelijk. Elke (gezins)pedagoog kan uitleggen hoeveel schade een kind oploopt dat slachtoffer is van misbruik en mishandeling, of getuige daarvan. Die schade was in de hulpverlening te repareren, totdat minister Schippers de aanpassingsstoornis uit het basispakket haalde. Want ja, een aanpassingsstoornis? We hebben allemaal weleens problemen om ons aan te passen, nietwaar. Die problemen zijn klachten, geen stoornissen. En klachten los je in eigen kring op. Schippers wil zorg pas vergoeden wanneer een kind een échte stoornis heeft ontwikkeld als gevolg van het misbruik of de mishandeling waaraan het was blootgesteld. Wat dan ‘echt’ is, bepaalt zij op eigen gezag.

Voorziening
En daar blijft het niet bij. Met de transitie van de jeugdzorg en de jeugd-ggz naar de gemeenten, is psychiatrische zorg voor kinderen geen recht meer, maar een voorziening geworden. Gemeenten kopen die zorg in, maar hoe gaan ze dat doen? En bij wie? Wat gebeurt er als een kind 18 jaar is, en de psychische zorg ineens verzekerde zorg wordt? Wat gebeurt er in multiprobleemgezinnen, waar de ouders onder de verzekerde zorg vallen en hun kinderen onder de gemeentelijke voorziening? Komen er dan meer of minder hulpverleners over de vloer? Hoe stemmen zij hun interventies op elkaar af, en (hoe) regelen gemeente en zorgverzekeraar dat dit goed verloopt? Wat gebeurt er met kinderen die een combinatie hebben van somatische klachten (waarvoor ze in het ziekenhuis worden behandeld) en psychische? Op wie mogen ze een beroep doen, en wie gaat dat betalen?

Actie
Nee, vrouwen en kinderen eerst is het parool niet meer. Kinderen met psychische stoornissen gaan juist een ongewisse en onveilige toekomst tegemoet onder het mom van demedicaliseren en meer ‘zelf doen’. Tegen zulke plannen helpt geen enkel protocol. Soms betekent zorgen voor veiligheid actie ondernemen buiten, en niet binnen een instelling.

• Tweet