Welke vaardigheden heb je nodig voor gezondheidszorg 2.0

Gezondheidszorg 2.0 is nu vrijwel bijna overal geïntroduceerd: betere zorg voor minder geld. Uit een onderzoek door de Volkskrant blijkt dat het vooral betekent dat je sneller moet werken en dat veel van wat vanzelfsprekend lijkt in de zorg, verdwijnt. De kop koffie met stroopwafel die met de 92-jarige mevrouw wekelijks samen werd genuttigd is verdwenen. 2.0 is volgens de krant mislukt.

De omschakeling naar Gezondheidszorg 2.0 heeft vooral geleid tot afspraken over wat er geleverd wordt en tegen welke kosten. Dat zorgt weer voor een wirwar aan afspraken, regels en protocollen, waardoor de bureaucratisering van de zorg tot nog hogere hoogten is gestegen dan ooit in de USSR het geval was en waar managers bepaalden wat er gebeurt en artsen de tweede viool speelden. 

Het afgelopen jaar heb ik vaak bijgedragen aan congressen, trainingen en nascholingscursussen om artsen beter te laten communiceren of culturele competenties bij te brengen. Ze zijn allemaal even geboeid en leergierig, want in principe wil elke arts zijn werk zo goed mogelijk doen. 

Als ik aan bedrijfsartsen vertel dat je bij mensen met een andere culturele achtergrond eerst wat andere vragen moet stellen dan je gewend bent om vertrouwen te winnen en interesse te tonen door te luisteren, laten ze weten dat ze het daar grondig mee eens zijn, maar het mag niet want er liggen afspraken rond het re-integreren in de arbeidsmarkt. Daar is geen tijd voor. We leggen uit dat als je in het begin wat meer tijd in behoorlijke communicatie stopt je het later terugverdient. Maar niemand die met gezondheidszorg 2.0 werkt gelooft het. En dus zijn we ver weg van de professionele kwaliteit die we zoeken, want uit onderzoek blijkt dat in consulten de arts nooit langer dan 30 seconden zijn mond kan houden en alleen luistert naar wat hij wil horen.

Onlangs was ik bij een congres over palliatieve zorg. Daar komt het vanzelfsprekend ook aan op goed luisteren voor je wat zegt. Daar is ooit door wijlen mevrouw Borst wat extra budget voor geregeld: het kijk- en luistergeld. “Ach”, zeiden de deelnemers aan het congres, “door de overall afspraken van ziekenhuizen wordt het of dit of dat en dan sneuvelt dat extra budget onmiddellijk en is er helemaal geen tijd voor luisteren meer.”

Ik vind geven van nascholing erg leuk omdat ik er zelf ook veel van opsteek. In grafieken werd me laatst uitgelegd hoe ‘shared decisionmaking’ werkt. Gewoon artsenwerk zou je denken, maar er verschijnen zelfs wetenschappelijke publicaties over. Dat is nodig omdat de beleidsmakers niets meer geloven, zodat we steeds meer tijd moeten stoppen in bewijzen dat iets zin heeft. Ik maakte onlangs een lezing mee over hoe je er voor kunt zorgen dat de patiënt je vertrouwt. Natuurlijk: vertrouwen hangt af van het geloof in bekwaamheid. Autoriteit uitstralen. Dus doen of je weet wat je zegt. Maar – en dat was nu juist het interessante – daar red je het niet alleen mee. Behalve dat je moet weten wat je doet moet je ook nog menselijk overkomen. Dat betekent zwakheden vertonen. Doe iets onhandigs, laat je pen uit je hand vallen, laat je zwarte vingers zien omdat je vulpen vlekt, verslik je in de koffie. Het zijn allemaal kleine bewijzen van je menselijkheid en dat in combinatie met je diepgaande kennis zal ervoor zorgen dat de patiënt slikt wat je voor hem hebt bedacht, en het voordeel is het kost allemaal veel minder tijd.

Gezondheidszorg 2.0? Dat is hoop ik niet een zorg waar de tijd om naar ouderen en stervenden te luisteren ontbreekt en je af en toe een trucje nodig hebt om aardig gevonden te worden.

• Tweet