Meer specialistische kennis nodig
in eerstelijnsjeugdzorg

Op D!scura verschijnt wekelijks een column over professionaliteit in de gezondheidszorg. Verschillende schrijvers leveren een persoonlijke bijdrage.
Sinds 2018 vragen wij hen een column te schrijven over een thema dat wij hen opgegeven hebben.

Het thema verandert elke 1 à 2 maanden en zodoende bieden we de lezer opinies over een thema vanuit verschillende invalshoeken en achtergronden.
Om het actuele thema kracht bij te zetten, publiceert D!scura ook een interview met een professional of ervaringsdeskundige. Het actuele thema is; ' Jeugd & Zorg'.

We spraken Jos van Nunen, voorzitter raad van bestuur Juzt.

'Meer specialistische kennis nodig in eerstelijnsjeugdzorg'

Veel medewerkers uit de jeugdzorg en GGZ werken nu als generalist in de eerstelijnsjeugdzorg. ‘Doodzonde’, zegt Jos van Nunen, bestuursvoorzitter van JUZT dat specialistische jeugd- en opvoedhulp biedt bij complexe problemen en gezinnen helpt bij huiselijk geweld. ‘Je kunt niet overal verstand van hebben. In de eerste lijn is meer specialistische kennis nodig om vroegtijdig de juiste diagnose te kunnen stellen. Dat voorkomt veel narigheid later, is financieel effectiever en bestrijdt de wachtlijsten in de tweede lijn.’ 

JUZT heeft onder andere te maken met de gevolgen van echtscheidingen. Op kinderen heeft dit een grote impact. Van Nunen: ‘Als kinderen in de problemen komen door bijvoorbeeld een instabiele thuissituatie, zijn ze vaak snel in beeld bij kinderopvang, onderwijs, wijkteams en andere jeugdzorg in de eerste lijn. Dat is goed. Toch komen bij ons veel jongeren bij wie het misgaat. Dan hebben ze al verregaande gedragsproblemen ontwikkeld. Eigenlijk is het dan te laat, soms is de schade zelfs onuitwisbaar. Mogelijk is in het begin een onjuiste diagnose gesteld, of sloeg de aanpak niet aan. Hoe mooi zou het zijn als iemand van de specialistische zorg met zijn kennis en kunde aan de voorkant meekijkt en meehelpt een goede analyse te maken van de problematiek. Hoe mooi zou het zijn om op deze manier in een vroeg stadium in overleg met alle betrokkenen én de cliënt meteen de juiste richting in te slaan. Dat voorkomt zoveel schade.’

Hokjesgeest
Dit klinkt heel logisch, toch is dit in Nederland moeilijk te realiseren. Vanwege de hokjesgeest in ons land, vanwege de manier waarop we de jeugdzorg georganiseerd hebben. Ook de financiering van de zorg in Nederland speelt een belemmerende rol. Zo betalen gemeentes nu de jeugdzorg, maar gemeentes en inkoopregio’s vullen dit op hun eigen manier in. ‘In Scandinavië zijn goede voorbeelden van deze manier van werken, in Nederland is dit nog ver weg. De truc is om te investeren aan de voorkant, dan wordt het aan de achterkant goedkoper. Dat is goed voor de jeugdhulp in het algemeen, goed voor de staatskas van de overheid, en – het belangrijkste van allemaal – goed voor de jongeren die vaak zonder hun schuld in de problemen zitten.’

Eerste lijn opschalen
De bestuursvoorzitter van JUZT vindt dat het generalistisch werken in de eerste lijn te veel bewierookt wordt. En dat terwijl ook – of misschien wel juist – in de eerste lijn specialistische kennis nodig is om problemen vroegtijdig op de juiste manier aan te pakken. Preekt Van Nunen nu voor de eigen parochie? ‘Het frame dat we met een voorstel als dit vooral onze eigen specialistische portemonnee willen spekken, maakt de discussie kapot. Natuurlijk niet, zo zit ik niet in elkaar. Ik heb ook jarenlang als bestuurder in het sociale domein gewerkt. Daar heb ik ervaren dat goed samenwerken de essentie is van goede preventieve zorg. Vroegtijdig signaleren, de juiste partners erbij betrekken, samen de juiste weg inslaan. Ik pleit ervoor om ook de specialistische zorg hier structureel een plek te geven. Om een systeem te ontwikkelen waarin we in de eerste lijn onze zorg opschalen, om deze later te kunnen afschalen. Nu gaat het juist andersom: als de begeleiding niet aanslaat, gaat de jongere met zijn problemen ‘hogerop’. Uiteindelijk willen we allemaal hetzelfde, we willen allemaal dat onze jonge cliënten hun verantwoordelijkheid weer kunnen oppakken. Dat ze weer perspectief krijgen en volwaardig mee kunnen doen in de maatschappij.’

Mensen met lef
Maar hoe organiseren we dit? Van Nunen: ‘Dit gaat verder dan zo nu en dan een lezing of een workshop geven in een wijkcentrum, dit vraagt om een structurele aanpak. Samenwerken is lastig, ons zorgsysteem is hier niet op berekend. Toch moet het gewoon gebeuren. Het is net als in een huwelijk: geven en nemen. Het is niet altijd rozengeur en maneschijn. We hebben mensen met lef nodig die deze handschoen op durven pakken. Mensen die over de eigen grenzen heen durven kijken, die onderzoek doen, in gesprek gaan met gemeenten, met de jeugdhulp en de GGZ. Mensen die het onderwerp op de kaart zetten. Wie doet mee?’ 

Dit interview is op verzoek van Van Der Hoef & Partners / D!scura uitgewerkt door Ben Tekstschrijver, tekstschrijver gespecialiseerd in de zorg. 

• Tweet