Transitie in de zorg?

De grootste veranderingen moeten nog komen. De demografische veranderingen en de gevolgen van onze leefstijl zullen zich in de komende twintig jaar pas echt laten voelen via een radicaal andere zorgvraag. Waar de zorg nu ongeveer 10 procent van het bruto nationaal product kost, daar zal dat volgens schattingen in 2035 gestegen zijn tot 20 procent en daarbij zijn out-of-pocket kosten niet meegerekend. Als we met zijn allen niet een radicaal andere zorg durven ontwerpen zal dat het faillissement van ons land betekenen.

De diagnose
De diagnose: onze zorg is niet in staat om met de uitdagingen van de toenemende hoeveelheid mensen met chronische aandoeningen om te gaan. Volgens het CBS zal de gemiddelde Nederlandse man 43 jaar lang met een chronische aandoening leven en een vrouw 48 jaar.

Prachtige verklaringen
Wordt er iets aan gedaan? In het najaar van 2012 kwamen overheden bij elkaar in New York voor de VN conferentie over de gevolgen van de toename van niet overdraagbare aandoeningen. Er volgden prachtige verklaringen. Een jaar later kwamen de Europese overheden bijeen in Wenen. Meer mooie verklaringen. Een paar weken geleden stond in een redactioneel commentaar van de Lancet  “Niet infectieuze aandoeningen zijn wereldwijd verantwoordelijk voor twee derde van de sterfgevallen. De opkomst van chronische aandoeningen is onbetwistbaar de belangrijkste uitdaging voor de zorg.” We zeggen telkens de goede dingen, maar gaan door de verkeerde te doen.

De werkelijke oorzaken
Het is vreemd dat als artsen de belangrijkste sterfteoorzaken op moeten noemen, ze aankomen met hartinfarct, kanker, CVA en diabetes. Het zijn in werkelijkheid roken, alcoholmisbruik, zittend leven en een ongezond voedingspatroon. Als je er op die manier naar kijkt is het natuurlijk begrijpelijk dat we een zorg gekregen hebben die mensen effectief in leven weet te houden, maar aan de oorzaken nauwelijks iets verandert. 

Wat er moet gebeuren
Is er alsjeblieft iemand die leiderschap toont en de zorg op de sneltrein zet naar de toekomst? Dingen die absoluut moeten gebeuren zijn eigenlijk wel bekend, maar het gebeurt mondjesmaat. Hier zijn er een paar. 

Financieel moeten overheidsgelden verschuiven van het in leven houden van mensen naar het voorkomen dat ze zorg nodig hebben. Dat is een uitdaging voor de hele samenleving. Daarbij moeten ook patiënten een cruciale rol spelen, niet pro forma aan tafel zitten en ja knikken. 

Gedragsverandering
Omdat de klinische geneeskunde veel te weinig geïnvesteerd heeft in onderzoek naar gedragsverandering, zal er intensiever moeten worden samengewerkt met andere disciplines en dat betekent een veel bescheidener rol voor medici. De dokter als prima donna van de zorg, dat hoeft niet meer.

Ander onderzoek
Een ruimer mandaat voor gedragsverandering zal ook moeten leiden tot de erkenning dat de wetenschappelijke eisen die aan de klinische wetenschap gesteld worden niet bepalend kunnen zijn voor het werken op gebied van gedragsverandering. Gedragswetenschappelijk onderzoek is minder simpel dan de klinische modellen waarbij gekeken wordt wat stof A doet in vergelijking met een placebo en een stof B, binnen een zo homogeen mogelijke populatie. We hoeven niet nog meer onderzoek dat in de realiteit van echte mensen die elke dag beslissen wat ze eten, drinken, hoe ze zich bewegen, geen betekenis heeft. 

Anders omgaan met belangen
We moeten beter omgaan met de vele gevestigde belangen in de zorg. Voortdurende innovatie klinkt als een heilig dogma, maar in feite is het vaak een manier om de zorg duurder te maken zodat er meer mensen van mee kunnen profiteren. 

Dat moet allemaal gebeuren en nog veel meer. Want we redden het niet als de zorg zich blijft slepen van ziektegeval naar ziektegeval, en we het definitieve antwoord blijven zoeken in het ontwikkelen van protocollen en het werken aan efficiëntere zorg. 

• Tweet