'Kapitein' Kwaliteit

In een zorgmarkt horen alle betrokken partijen evenwaardig aan elkaar te zijn. Het zorgstelsel van 2006 moest een gelijkwaardige driehoek creëren tussen zorgaanbieders, zorgverzekeraars en zorgconsumenten. De Oldenzaalse notaris Wim Gaalman (dezelfde man die in 2000 via een petitie het Oldenzaalse ziekenhuis voor sluiting behoedde) zag wel de zorgaanbieders en de zorgverzekeraars voorsorteren op het nieuwe stelsel, maar zag de zorgconsumenten achterblijven. Dus bedacht hij Zorgoverleg Nederland als gremium om hun positie in dit stelsel te waarborgen. Het primaire agendapunt was kwaliteit. De gedachte van Gaalman was: samen polderen over de kwaliteit die de zorgaanbieders moesten bieden en op basis waarvan de zorgverzekeraars de zorg konden inkopen.

Het kwam er niet van. De meeste partijen reageerden welwillend maar afwachtend op het initiatief, en de KNMG reageerde niet eens op de kennismakingsuitnodiging van Zorgoverleg Nederland. Kwaliteit was blijkbaar een zaak voor professionals en consumenten moesten zich daar niet mee bemoeien. In plaats daarvan kregen we het Kwaliteitsinstituut, dat zou toezien op de kwaliteitsontwikkeling in de zorg en dat zo nodig zou ingrijpen om die een duwtje in de juiste richting te geven. De kapitein op het schip dus. Maar die kapitein was in 2006 nog wel in opleiding. Dat had ons zorgen moeten baren.

Flash forward naar 2014. De ziekenhuizen zitten middenin het proces van spreiding en concentratie. Oncologie is een herkenbaar voorbeeld van welke gevolgen die proces met zich meebrengt. De verenigingen voor medische, radiologische en chirurgische oncologie zijn verenigd in SONCOS en stellen kwaliteitsnormen op voor de oncologie. De Inspectie voor de Gezondheidszorg gaat die gebruiken voor haar toezicht, en de zorgverzekeraars gebruiken ze als basis voor het zorginkoopproces. Steeds meer oncologische behandelaars omarmen de SONCOS-normen. Maar snel genoeg gaat het niet: in haar signaleringsrapport Kwaliteit van kankerzorg in Nederland stelt KWF Kankerbestrijding dat er nog teveel ongewenste variatie zit in de kwaliteit van de geboden zorg. Het ontbreekt aan landelijke regie op het proces van kwaliteitsontwikkeling, aldus KWF.

Het Kwaliteitsinstituut is de logische partij om die landelijke regierol op zich te nemen. Maar Cock van der Velde (werkgroepvoorzitter van de signaleringscommissie die het KWF-rapport opstelde), stelt in Medische Oncologie nog steeds geen zicht te hebben op wat het Kwaliteitsinstituut voor de oncologie gaat betekenen. “Het zegt te willen aansluiten op de landelijke activiteiten, maar daarmee is van landelijke regie nog geen sprake”, zegt hij.

Daar zit precies het probleem. Het Kwaliteitsinstituut stelt zich teveel op als een adviesbureau dat ingeschakeld kan worden op basis van vragen vanuit het veld. Maar “het veld” is geen eenheid en heeft dus ook geen eenheid in vraagstelling. De overheid heeft met de stelselherziening besloten zich nog alleen kaderstellend op te stellen, maar laat het verder aan “het veld” over om de kwaliteitsslagen te maken waarop de zorgconsument zit te wachten. Een zich afwachtend opstellend Kwaliteitsinstituut laat dit veld stuurloos ronddobberen. Het instituut zou de kapitein op het schip moeten zijn, die uit naam van de zorgconsument een sturende rol speelt in de kwaliteitsontwikkeling. De patiënt is niet in ieder ziekenhuis verzekerd van optimale zorg, stelt KWF (eveneens in Medische Oncologie). Acht jaar na de stelselherziening is dat een trieste constatering. En een die niet alleen opgaat voor oncologie.
 

• Tweet