Krimp is onvermijdelijk

Als klein het nieuwe groot is, zijn ziekenhuizen de nieuwe openbare apotheken. De winst van het preferentiebeleid heeft de zorgverzekeraars een kostenbesparing opgeleverd waarmee ze de zorgpremie voor 2014 aanzienlijk hebben verlaagd. En nu zijn de ziekenhuizen aan de beurt. De zorgverzekeraars hebben in de inkooponderhandelingen voor 2014 scherp ingezet. Sommige ziekenhuisbestuurders reageren daar furieus op, andere hebben al door dat ze de tering naar de nering moeten zetten.
Ziekenhuizen merkten vorig jaar tot hun verbazing dat ze hun begrote productiecijfers niet haalden. De zorgverzekeraars benutten dit gegeven voor de zorginkoop van 2014 en zullen erop sturen om te zorgen dat de productie ook in de jaren daarna blijft dalen. Deels door sterk in te zetten op de eerste lijn, zodat de professionals aldaar kunnen voorkomen dat de patiënt naar het ziekenhuis moet. Deels ook door in collectieve contracten met grote werkgevers naturapolissen dermate aantrekkelijk te maken dat ze voldoende volume aan werknemers/verzekerden krijgen om ziekenhuiszorg selectief te kunnen inkopen. En deels door sturend op te treden in het proces van spreiding en concentratie.

Het gevolg zal zijn dat de ziekenhuizen geen andere keuze meer hebben dan mee te gaan met de stroom en dus de omslag te maken van groei- naar krimpscenario's. Omdat ze gefinancierd worden uit gemeenschapsgeld, mogen we van ze verwachten dat ze hierin een actieve rol willen spelen. De ziekenhuizen die inmiddels met lean aan de slag zijn gegaan, merken nu al dat nog veel ruimte bestaat voor procesoptimalisatie. Maar lean is geen bezuinigingsoperatie en ziekenhuizen zullen dus verder moeten gaan dan "een beetje lean doen". Medisch specialisten kunnen hierin actief het voortouw nemen. Ze kunnen professionals in de eerste lijn kennis aanreiken om zoveel mogelijk zorg in de eerste lijn te houden. Slagen zij hierin, dan betekent dit een verrijking voor hun eigen werk: ze creëren dan ruimte voor het specialistische werk waarvoor ze opgeleid zijn en kunnen de routinezorg overlaten aan de generalisten die juist hierin hun meerwaarde hebben. Ook ziekenhuisbestuurders kunnen stappen zetten om het rendement van hun organisaties te verhogen en dus interessanter contracteerpartijen te worden. Verpleegafdelingen samenvoegen bijvoorbeeld. De afdeling inkoop de deur uitdoen, omdat inkoop geen kernactiviteit van een ziekenhuis is en andere partijen dit beter kunnen. Behandelingen afstoten die onvoldoende rendement opleveren.

Degenen die roepen dat door dit laatste de continuïteit van de ziekenhuiszorg in gevaar kan komen, kan ik al op voorhand terechtwijzen. De zorgverzekeraars hebben een zorgplicht voor hun verzekerden, dus ze hebben niet de speelruimte om het zover te laten komen. Ook zij zullen zich aan de regels van het spel moeten houden.
Maar dat zij de partij zijn die in dit spel de beste kaarten in handen hebben, is duidelijk. Is dat macht? Het is in ieder geval kracht, en het is zoals het zorgstelsel bij de introductie ervan in 2006 bedoeld is. Zo lang die kaarten symbool staan voor verzekerden, is met de geschetste verhoudingen ook niets mis. Goed omgaan met schaarste is een grote rijkdom.

• Tweet