Vacature voor een ontregelende tante

Met minder regels ga je het bureaucratische monster in de zorg niet verslaan. Met andere regels is die kans veel groter.

Regels kunnen het leven in een complexe samenleving wat behapbaarder en daarmee overzichtelijker maken, maar het omgekeerde kan ook. Roep ‘paarse krokodil’ en iedereen weet waar het over gaat: de moeder die wordt gedwongen een formulier in te vullen – dat zijn de regels – en later nog eens terug moet komen om de paarse krokodil te mogen meenemen die op grijpafstand in de hoek staat van de regeltjesman.

Lijstjesman
In de zorg is de lijstjesman opgestaan, in de persoon van psychiatrisch verpleegkundige Rick van Hemert. Hij doet niets anders dan de hele dag formulieren invullen. Op die manier kan hij zijn collega’s ontlasten, zodat die niet 40 procent van hun tijd kwijt zijn aan het invullen van formulieren. Het is een manier om met een overdaad aan regels om te gaan, maar met een lijstjesman los je het echte probleem natuurlijk niet op.
Het Roer Gaat Om en (Ont)Regel de Zorg willen de regeldruk in de zorg dan ook verminderen, omdat de hoeveelheid regels ten koste gaat van de zorg voor cliënten/patiënten. De overheid steunt (Ont)Regel de Zorg, maar richt de zorg tegelijkertijd zo in dat aan meer regels nauwelijks te ontkomen valt. Zo is bekend dat de decentralisatie van de jeugdzorg naar de gemeenten het aantal regels bepaald niet heeft verminderd, integendeel: instellingen moeten nu met veel meer partijen onderhandelen en afspraken maken dan daarvóór.

62 schrappunten
Een ander punt is, dat we met nieuwe eisen en verlangens nieuwe regels over ons afroepen. Wie transparantie eist, weet dat controle noodzakelijk is; en om die goed te kunnen uitvoeren, zijn regels nodig. Benchmarken vraagt om regels die zinvol vergelijken mogelijk maken. Gebruik van ehealth en blended care vereist (extra) regels op het gebied van privacy en het gebruik van gegevens om onze digitale kwetsbaarheid te beschermen. Wie de kwaliteit van de zorg wil verbeteren, zal data moeten verzamelen; en dat geldt zeker als zorgverleners serieus werk willen gaan maken van personalized medicine.
Eind maart dit jaar is er door zorgverleners ¬– verpleegkundigen, apothekers, huisartsen en andere medici – een lijst met 62 ‘schrappunten’ overhandigd aan minister Bruno Bruins van Medische Zorg en Sport. Het is goed voorstelbaar dat als deze punten allemaal zijn gehonoreerd, er door nieuwe verlangens en ontwikkelingen minstens 62 nieuwe regels zijn bijgekomen.

Niet minder, maar anders
Het gesprek over regeldruk zou daarom niet moeten gaan over minder regels, maar over andere regels. Daarbij is het uitgangspunt dat regels er zijn om ons te helpen, en niet andersom. Het naleven van regels mag daarom nooit een doel op zich worden. Regels mogen geen belediging zijn voor iemands verstand en professionaliteit, en evenmin het gebruik daarvan (ver)hinderen. Ze moeten beantwoorden aan criteria zoals proportionaliteit, menselijkheid en rechtvaardigheid. Ze mogen een oplossing niet blokkeren, maar moeten die juist faciliteren. Goede regels zijn zinvolle regels, ze leiden ergens toe, ze leveren iets op, ze voegen waarde toe.
Een lijstjesman verandert de aard van de regels niet, en een schrapper evenmin. Wat wel helpt, is een ontregelende tante. Die kan ruim baan maken voor andere, zinvolle regels. 

• Tweet