Samenwerken is goed, samenwerken moet!

Wanneer er over samenwerking tussen professionals wordt gesproken ontstaat er niet zelden een sociaal wenselijke lauwwarme pseudo-positieve grondhouding over het belang van samenwerken. De zegeningen van win-win en dat het geheel meer is dan de som der delen zijn dan niet van de lucht. De harde werkelijkheid is dat er meer missers in de zorg zijn door slechte samenwerking dan door kwalitatief tekortschieten van individuele professionals. Dit is niet uniek voor de zorg overigens. De ramp in Tenerife had te maken met slechte communicatie en niet met de vliegkwaliteiten van de piloten. Het defect aan de O-ringen van de Challenger, de space shuttle die neerstortte, was ook vóór de ramp bij een aantal deskundigen bekend. Het is dus een hardnekkig probleem en we komen er niet met goede voornemens allen.

Een professional is iemand die veel weet en/of veel kan en die er lang over gedaan heeft om zover te komen. In één van de vele talentenprogramma’s was laatst iemand te zien die alles kon met een bal. Toch speelde hij niet op hoog niveau in een voetbalteam. Daarvoor moet een speler meer in huis hebben. Je moet je medespelers bij wijze van spreken zonder te kijken kunnen vinden op het veld. Het is belangrijk dat je anticipeert op wat je tegenstander doet en hoe je medespelers daar op reageren. Hoe reageer je als het tegenzit, of hoe snel ben je mentaal weer sterk na een tegendoelpunt. Dezelfde principes gelden op een operatiekamer of in een multidisciplinair team op een IC. Vakinhoudelijke kennis en vaardigheden van de individuele professional zijn belangrijk, maar de kwaliteit van het samenspel bepaalt de uiteindelijke kwaliteit. Zorgverlenen hebben wij echter nog onvoldoende als teamwork gedefinieerd. Zo staan bij de selectie van nieuwe professionals de individuele kwaliteiten vooral centraal en komen de vaardigheden om goed samen te werken hooguit op de derde plaats. Op plaats twee komt overigens meestal of iemand een aardige persoon is. Een assessment naar de kwaliteiten als teamplayer vindt zelden plaats.

Dat moet dus anders. Eerst moet helder zijn dat kwaliteit en veiligheid van de zorg pas dan uit de verf komen als ook de kwaliteit van samenwerking tussen zorgverleners optimaal is. Met dit besef dient het onderdeel samenwerken in de opleiding van professionals een veel prominentere plaats te krijgen. Als onderdeel van het kwaliteitssysteem dienen taken en verantwoordelijkheden duidelijker vastgelegd te worden. Overdrachten naar aard en inhoud dienen explicieter omschreven te worden in procedures en protocollen. Bij de aanname van nieuwe mensen dient nadrukkelijk gekeken te worden naar het vermogen om goed samen te werken. Hier niet naar (durven) kijken is vragen om problemen. Het zou mooi zijn als bij de aanname van een nieuw lid van het team (maatschap of verpleegafdeling) goed gekeken zou worden welke specifieke teamrol nog gemist wordt. Een team is pas echt op de goede weg als het iemand aanneemt die niet vanwege de lieve vrede op het cruciale moment zijn mond dichthoudt.

• Tweet