Mama is een dader die straf verdient

De Raad voor de Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) vindt dat de overheid moet ingrijpen als aanstaande moeders verslaafd zijn aan tabak, alcohol of drugs. Door die middelen te gebruiken, brengen ze schade toe aan de foetus. Dat betekent bijvoorbeeld dat een moeder onder toezicht kan worden gesteld als ze ‘fors’ rookt, zegt kinderrechter en lid van de RSJ Sonja de Pauw Gerlings . En als zo’n aanstaande moeder niet wil horen, moet ze maar voelen; desnoods krijgt ze gevangenisstraf.

Sushi
Het voorstel impliceert dat de bescherming van het embryo belangrijker is dan het zelfbeschikkingsrecht van de aanstaande moeder. Dat is nogal wat, vooral als de uiterste consequentie hiervan het opsluiten van die moeder is. Wie daarvoor pleit, ziet verslaafde zwangere vrouwen niet als mensen die ziek zijn en hulp nodig hebben, maar als (potentiële) criminelen. En waar houdt dit op? Worden zwangeren die sushi eten en tuinieren zonder handschoenen aan straks ook gecriminaliseerd?

Context
Daarnaast rept dit advies met geen woord over de context van gedrag. Zwangeren die verslaafd zijn aan alcohol en drugs hebben meestal meer problemen, zoals schulden, en leven vaak in een ongezonde en onveilige omgeving. Het is nogal rigoureus om een gevangenisverblijf daarvoor als alternatief op te leggen. En een dwangsom die ze niet kunnen betalen, helpt natuurlijk ook geen zier. Een opleiding, werk, geld en een veilig thuis zetten meer zoden aan de dijk – voor de aanstaande moeder én voor haar kind.

24 weken
De RSJ vindt dat de rechter zich actief moet gaan bemoeien met de bescherming van embryo’s tijdens de eerste 24 weken van de zwangerschap, want: ‘Vanaf de bevruchting is het kind beschermingswaardig. In die 24 weken kan al veel onomkeerbare schade worden toegebracht,’ aldus Sonja de Pauw Gerlings in de Volkskrant. Zo ontstaat de situatie dat een vrouw wel mag besluiten het leven van een ongeboren vrucht jonger dan 24 weken te laten beëindigen, maar justitie aan haar broek krijgt als ze een embryo jonger dan 24 weken in een ongezonde baarmoeder laat leven. Hoe logisch is dat?

Tabakslobby
De RSJ maakt zich er niet druk over en houdt het overzichtelijk: verslaafde aanstaande mama’s zijn daders die je moet straffen. Daarbij negeert de Raad niet alleen de context van dat gedrag, maar blijft het advies ‘Prenatale kinderbescherming en de rol van de overheid’ ook akelig stil over bepaalde aspecten van die overheidsrol. Neem bijvoorbeeld het feit dat overheid en tabakslobby het uitstekend met elkaar kunnen vinden.
Wie is er nou het crimineelst: de rokende zwangere vrouw, of de tabaksverslaafde overheid? Een dwangsom voor de schatkist, dat zou ik nou wél begrijpen.

• Tweet