Kapotte langspeelplaat

De discussie over verpleeghuiszorg begint op een kapotte langspeelplaat te lijken en hij klinkt zo: de IGZ publiceert een rapport over de ouderenzorg – de media komen met tranentrekkende verhalen over in urine gemarineerde enkels – rood aangelopen politici stellen Kamervragen – de staatssecretaris uit spierballentaal over het wegsturen van ‘falende bestuurders in de zorg’ - repeat.

In het rijtje hierboven staat één ding niet. En dat is expres, want ik wil daar graag wat uitgebreider op in gaan. Wat hierboven ontbreekt, is de oproep van beroepsorganisaties in de zorg om a) een klein beetje realiteitszin en b) meer geld voor de opleiding en deskundigheidsbevordering. Waarom luistert de staatssecretaris daar niet naar?

Eerst die realiteitszin. Verpleeghuizen hebben bijna allemaal dezelfde websites: die lezen als een vakantiefolder. Er staan vaak ook schitterende foto’s op, waardoor je denkt dat je op je oude dag in luilekkerland gaat belanden. Wonen in een verpleeghuis is een ‘levendig gebeuren’ (website Careyn), er heerst een ‘warme en sfeervolle ambiance’ (website verpleeghuis Laurens De Wilgenborgh) en er worden ‘licht- en geurspecialisten’ ingevlogen om de zintuigen rust te geven én tegelijkertijd precies voldoende te prikkelen (website Woonzorgcentra Haaglanden).

En dan het eten! ‘Gezellig met elkaar genieten van een viergangen diner aan mooi gedekte tafels, in een sfeervolle omgeving’(website Stichting IJsselheem Holding). Het kan niet op. Of het allemaal nog niet genoeg was, krijg je er soms zelfs een speciale ‘dagbestedingscoach’ bij (website Evean Zorg). Op de website van verpleeghuis Vreugdehof van Amstelring staat: ‘Vanuit uw wensen helpen wij u om er weer een mooie dag van te maken.’

Goed, die verpleeghuizen moeten natuurlijk wel een beetje reclame maken, want we hebben nu eenmaal zoiets als marktwerking. Het leven van een ernstig hulpbehoevende oudere is echter minder romantisch. Elke avond vanaf 7 uur hevig huilend om je moeder roepen, bijvoorbeeld, als je dement en 92 bent. Alleen als die lieve verzorgenden je pyjama aandoen, word je weer een beetje rustig. Incontinentie, dialyse, Parkinson, beademing, niet kunnen slikken, niet kunnen praten, het is er allemaal, in het verpleeghuis. Als je niet ernstig hulpbehoevend bent, hoef je er namelijk niet naartoe.

Ouderenzorg is uiterst complexe zorg. Beroepsorganisaties als Verenso (specialisten ouderengeneeskunde) en V&VN (verpleegkundigen en verzorgenden) roepen al jarenlang dat de politiek moet investeren in de opleiding en deskundigheidsbevordering van verzorgenden. Zij krijgen een rotloontje, maar lopen desondanks het vuur uit de sloffen om het ouderen naar de zin te maken. De hoge ambtenaren bij VWS vinden de medicatieveiligheid en de kwaliteit van de zorg onvoldoende? 83 procent van de verzorgenden en verpleegkundigen krijgt geen tijd of budget van hun werkgever voor deskundigheidsbevordering. Het is opvallend dat Van Rijn jarenlang alle kritiek sust, maar in de houding springt zodra de IGZ met een vinklijstjesrapport komt.

En dan die reflex van de staatssecretaris om iets te zeggen over ‘falende bestuurders’ die weg moeten? Spierballentaal die werkelijk niets gaat opleveren. Bestuurder Rob van Dam van Careyn zei deze week in Trouw: ‘Als er problemen in de samenleving zijn, zoeken we tegenwoordig een schuldige. En in dit geval, in de zorg, heeft de bestuurder het op voorhand gedaan.’

Wanneer gaat Van Rijn nou écht luisteren naar de beroepsorganisaties en de verzorgenden, de mensen die dagelijks met de poten in de klei staan? Of blijft het bij zondebokken en zetten we volgend jaar die kapotte langspeelplaat weer op? Ik vrees voor het laatste, maar een mens mag blijven hopen.

 Aliëtte Jonkers is via twitter te volgen @aliettejonkers

• Tweet