Vertrouw op het gesprek van mens tot mens

Op D!scura verschijnt wekelijks een column over professionaliteit in de gezondheidszorg. Verschillende schrijvers leveren een persoonlijke bijdrage.
Ingaande 2018 vragen wij hen een column te schrijven over een thema dat wij hen opgegeven hebben.
Het thema verandert elke 1 à 2 maanden en zodoende bieden we de lezer opinies over een thema vanuit verschillende invalshoeken en achtergronden.
Om het actuele thema kracht bij te zetten, publiceert D!scura ook een interview met een professional of ervaringsdeskundige. Het actuele thema is; ' Vertrouwen'.

We spraken Anita Hubner, psycholoog én ervaringsdeskundige, over vertrouwen tussen behandelaar en cliënt.

 ‘Vertrouw op het gesprek van mens tot mens’

Op 21-jarige leeftijd krijgt Anita Hubner een psychose. Haar psychiater volgt de boekjes en zegt dat ‘afstuderen er niet meer inzit’. Het loopt anders. Ze studeert af als psycholoog en leidt nu een succesvol eigen bedrijf waarmee ze stigma’s rond psychische aandoeningen probeert te doorbreken. ‘Vertrouwen tussen hulpverlener en cliënt ontstaat niet door krampachtig protocollen te volgen en lijstjes af te vinken. Ga ‘samen beslissen’ en maak gelijkwaardig contact, van mens tot mens.’

Na een psychose blijf je altijd kwetsbaar en kun je niet meer functioneren zoals voorheen, zegt haar eerste psychiater in 1995. Dat is op dat moment de wetenschap. Anita Hubner wacht een leven met een Wajong-uitkering, beschermd wonen en vrijwilligerswerk. Haar sociaal psychiatrisch verpleegkundige heeft meer vertrouwen in een goede afloop. Hij gaat dwars tegen de wetenschappelijke dogma’s in en gaat het gesprek met haar aan. Wat wil ze écht? Waar wil ze voor gaan? Hij ontpopt zich als een ‘samen beslisser’ avant la lettre en begeleidt haar terug naar de universiteit. Na veel doorzetten maakt Anita haar studie psychologie af. Nu heeft ze een eigen bedrijf, helpt ze als psycholoog en ervaringsdeskundige mensen met een psychische stoornis en geeft ze lezingen over destigmatisering binnen de geestelijke gezondheidszorg. Ze bracht haar verhaal op tv en ontmoette Mark Rutte en andere bewindslieden.

Contact
‘Als ik naar mijn eerste psychiater had geluisterd, was mijn leven anders verlopen’, zegt Anita nu. Als cliënt voel je haarfijn aan of iemand vanuit het boekje redeneert of écht betrokken is. Hulpverleners die volgens protocol lijstjes afwerken, bijvoorbeeld om er zeker van te zijn niets te missen, vergeten soms écht contact te maken.’

Samen beslissen
Paternalistisch denken waarbij de behandelaar wel weet wat het beste is voor de cliënt, wordt steeds meer vervangen door ‘Samen Beslissen’ (shared decision making). Anita Hubner geeft les in deze methode. ‘Deze methode beschouwt de cliënt als gelijkwaardig. De wensen, ideeën en visie van de patiënt zijn even belangrijk als de kennis die vakgenoten en wetenschap inbrengen. Samen met de cliënt zoek je naar wat nodig is om verder te komen. Samen Beslissen leidt tot meer vertrouwen tussen behandelaar en cliënt, meer tevredenheid, tot meer draagvlak en meer therapietrouw’

Oude reflex
Tien jaar na haar psychose kwam ze haar eerste psychiater weer tegen. Ze wilde eens met hem praten of ze als afgestudeerd psycholoog iets binnen zijn kliniek kon betekenen. Toen hij hoorde dat ze ‘oud-patiënt’ was, schoot hij in zijn oude reflex: ze moest een verwijsbriefje halen voor een gesprek. Voor hem was Anita Hubner nog steeds een patiënt met een psychische stoornis. Anita: ‘Ik dacht, beste meneer de psychiater, ik heb me ontwikkeld, ik ben gelijkwaardig, maar ik kwam er niet doorheen.’

Vertrouwen als basis
Anita wil maar zeggen: zo kweek je geen vertrouwen tussen behandelaar en cliënt. In een behandelrelatie zijn twee mensen aan het werk. Cliënten voelen of je als behandelaar oprecht interesse toont, of je hoop en vertrouwen in hen hebt en of je je gelijkwaardig opstelt. Daarbij komt: 58% van de cliënten in de GGz voelt zich gestigmatiseerd. Bijvoorbeeld door kwetsende opmerkingen of subtiel non-verbaal gedrag. Als behandelaar straal je onbewust uit wat je denkt. Stel je daarom de eerlijke vraag: hoe denk ik zelf over mijn cliënt. Benader ik hem zoals ik ook zelf benaderd zou willen worden?
Het geeft te denken, verzucht Anita, dat we een methode als Samen Beslissen nodig hebben om ons weer bij deze kern terug te brengen. Blijkbaar zijn we door wetenschap, lijstjes, protocollen van deze kern afgedwaald. Het is goed dat we deze “werkhouding” nu geformaliseerd hebben en theoretisch kunnen onderbouwen.

In feite is het heel basaal. Help de cliënt zoals je zelf ook geholpen wil worden. Vergeet de lijstjes, toon oprechte interesse, en zoek naar de wensen en behoeften van de cliënt. Ga op gelijkwaardige wijze het gesprek aan. Van mens tot mens. Zo kom je bij de krachtbron van de cliënt, zo kweek je vertrouwen. En met vertrouwen als basis komt het met de rest ook goed.

Meer weten over Anita Hubner en haar bedrijf? Kijk op www.anitahubner.nl. 

Dit interview is op verzoek van Van Der Hoef & Partners / D!scura uitgewerkt door Ben Tekstschrijver, tekstschrijver gespecialiseerd in de zorg.

• Tweet