Alles begint met Preventie

De vierde P
Alles begint met Preventie

“Pittiger neerzetten”, was het oordeel van een meelezer van de eerste versie van deze column. Ik was blij met zijn preventie-gezinde overtuiging, die kennelijk nóg uitgesprokener was dan de mijne. Hoe helder moet je de roep om preventie laten klinken wil hij enig effect hebben? En: is de gemiddelde D!scura-lezer niet van zichzelf al tot in zijn haarvaten doordrongen van de urgentie van preventie? Op microniveau doet u immers al jaren uw best gezond te leven - die bewustwording onder de hoger opgeleiden hebben we maar vast. Maar op macroniveau? Wanneer gaan we als samenleving over van ziekte bestrijden naar gezondheid bevorderen? Hoe bereik je die hoognodige bewustwording in de volle breedte van de maatschappij?

De feiten zijn bekend: zo is opleidingsniveau een belangrijke voorspeller van het al dan niet doen aan sport: 33 procent van de lager opgeleiden doet wekelijks aan sport, 69 procent van de hoger opgeleiden. De middelbaar opgeleiden zitten daar met hun 50 procent inderdaad tussenin. En vorige maand meldde het Mulier Instituut dat de deelname van jongeren aan sport is teruggelopen van 78 naar 71 procent. Ander punt: geneeskunde-opleidingen die ruim aandacht besteden aan (het geven van voorlichting over) voeding en leefstijl zijn eerder uitzondering dan regel. De feiten kennen we, maar we gaan gewoon door of ze er niet zijn. Nee, wij blijven liever dweilen met de kraan open, behandelen steeds meer mensen die gezond hadden kunnen blijven. En trekken daar enorme budgetten voor uit. Tot de wal het schip keert.

En precies omdat wij met hoge snelheid op die keiharde wal afstevenen geloof ik erin, in die vierde P. Welke vierde P? Ik leg het even uit, heb hem niet van mezelf. U kent wellicht de drie P’s: people, planet, profit. Het zijn factoren die in balans moeten zijn om duurzame ontwikkeling binnen organisaties te bereiken. Goed zorgen voor je mensen, het milieu en tegelijkertijd op de winst letten, dan houd je het ook op de lange termijn vol. En binnen de gezondheidszorg mag je de P van Preventie er gerust aan toevoegen. Die heeft namelijk een gezonde invloed op de andere genoemde duurzaamheidselementen. Nee: het is het fundament voor die andere P’s. Meer preventie geeft minder patiënten, minder ziekteverzuim onder medewerkers, minder energieverbruik, minder afval…: win-win-win. Hoewel we voor het beoogde financiële effect het verdienmodel moeten gaan baseren op het gezond houden van mensen en niet langer op het beter maken. Dat is nog wel een puntje, toegegeven. Maar dat de we uit financiële overwegingen uiteindelijk radicaal voor preventie zullen kiezen, staat vast. Een meer intrinsieke motivatie voor duurzaamheid is namelijk te mager om ons als belastingbetaler te overtuigen. Nee, geld geeft de doorslag, ook als het om gezondheid gaat. In dit geval niet erg – áls die omslag maar komt.

Om tot een op preventiegericht gezondheidsbeleid te komen, moeten keuzes worden gemaakt. Er moet eerst meer geld naar preventie, wil het op de langere termijn iets opleveren. Nu moet dat geen enkel probleem zijn, zo’n herverdeling, want mínder geld richting preventie is hoegenaamd onmogelijk. Het meest recente preventie-percentage op onze totale zorguitgaven dat ik hoorde is namelijk drie. D-r-i-e! Drie procent om te voorkomen dat mensen ziek worden. Penny wise, pound foolish… Met het aantreden van staatssecretaris Paul Blokhuis lijkt preventie een prominentere plaats op de agenda te krijgen. Hij zit met het veld aan tafel om uiteindelijk een Nationaal Preventieakkoord te sluiten met in elk geval aandacht voor roken en overgewicht. Bravo. Maar als hij binnen of buiten de VWS-begroting geen extra middelen vindt, is dat akkoord straks een dode letter. Echte keuzes vergen echte centen. Er moet keihard geïnvesteerd worden in een gezonde samenleving met zorgprofessionals die meer coachen en minder behandelen, een wereld waarin burgers sneller kiezen voor een gezonde leefstijl. Zet die suikertax maar in, verdubbel de prijs van de sigaretten, maak groenten en fruit BTW-vrij. En vergeet bij deze operatie vooral de gemeenten niet: zij subsidiëren de sportverenigingen, zij hebben zicht op eenzame inwoners, zij signaleren drank- en drugsmisbruik. De vorige transitie werd gedropt in de gemeenten, déze revolutie zou ik uitdrukkelijk samen op poten zetten.

Dom doorgaan is geen optie. Dan gaan we aan onze eigen medische behandelvlijt ten onder. Einstein zei het al: “Als je doet wat je deed, krijg je wat je kreeg.” En een steeds ziekere samenleving kunnen we ons simpelweg niet permitteren. Mijnheer Blokhuis, wilt u herinnerd worden als de man die het lef had radicaal voor preventie te kiezen? Dit is uw kans!

• Tweet