E-health wordt slim en krijgt menselijke trekjes

E-health kennen we in de psychische zorg vooral van allerlei appjes en interactieve websites. Maar de combinatie van informatietechnologie, kunstmatige intelligentie en robots biedt allerlei mogelijkheden om de zorg radicaal te verbeteren. Op te lossen vraagstukken zijn: hulpvragen komen te laat, schrikbarend lange wachttijden gooien daar nog een schepje bovenop. Nog steeds krijgt een groep mensen om wat voor reden dan ook helemaal geen hulp. En we zien geen progressie in de epidemiologische kerncijfers, zoals de incidentie en prevalentie van psychische stoornissen. Alles wat de oplossing van deze problemen dichterbij brengt moeten we omarmen.

Er is al inmiddels al ervaring opgedaan met de toepassing van kunstmatige interventie voor de psychische gezondheidszorg. De belangen van successen op dit gebied zijn groot. Heel veel mensen ervaren minstens één keer in een leven een periode van een ernstige psychische aandoening. En de directe en indirecte kosten zijn enorm hoog. Er zijn nooit genoeg zorgverleners.

Computers hebben, natuurlijk afhankelijk van hoe ze zijn geprogrammeerd, geen last van stigmatisering. Ook empathie en compassie zijn met behulp van algoritmes in te bouwen. Computers hebben geen moeite met nachtdiensten, wachtlijsten zijn niet aan de orde, en ze registreren automatisch alles wat ze doen. Hulp door computers is bovendien goedkoper, en de hulp is tot in alle uithoeken van de wereld toegankelijk. We zijn al zover dat computers kunnen leren van hun ervaringen. Op termijn leveren ze mogelijk betere prestaties dan waar menselijke therapeuten toe in staat zijn. Ik denk dat allerlei modules voor cognitieve gedragstherapie nu al prima met behulp van computers kunnen worden toegepast.

Wat is er verder op tegen om een computer in de vorm van een robot, met quasi menselijke trekken, bij de zorg te betrekken? We laten nu toch ook al allerlei machines in en om ons huis allerlei diensten verrichten waar vroeger mensen voor moesten zwoegen? Kunstmatig intelligente systemen kunnen sociaal isolement helpen voorkomen en ondersteuning bieden bij de reductie van stress. Bovendien kan de hulp veel eerder gegeven worden. Mensen ervaren minder drempels bij raadplegen van een computer dan bij een therapeut. Het duurt niet lang meer voordat mensen en robots nóg dichter bij elkaar worden gebracht. Voor robots is het belangrijk dat ze heel goed rekening kunnen houden met de context waarin mensen zich bevinden, en dat ze in staat zijn om zich in te leven in de intenties van de ander. Onder andere met hulp van de speltheorie kunnen we robots leren zich naadloos aan te sluiten op de behoeften en intenties van mensen.

Maar wellicht is nog wel veel belangrijker dat met behulp van virtuele intelligentie aandoeningen in een veel eerder stadium kunnen worden gesignaleerd en gediagnosticeerd. IBM onderzoekt hoe aan de hand van de analyse van patronen in spraak en schrift een beter inzicht kan worden verkregen in het cognitief en emotioneel functioneren van mensen. Bijvoorbeeld of er sprake is van de aanloop naar een psychose.

Natuurlijk, echte mensen blijven nodig. Maar als het gaat om de psychische gezondheidszorg hebben we daar nu toch te weinig van. Die schandalig lange wachtlijsten en wachttijden lossen we niet op door beter management of meer geld. Ik denk dat de toepassing van nieuwe en slimme technologie voldoende ruimte kan scheppen om hulpverleners alle tijd te geven voor diepgaand menselijk contact. Contact waarin de niet in computerprogramma’s te vatten unieke menselijke eigenschappen tot hun recht kunnen komen. Bijvoorbeeld het gegeven dat we niet perfect zijn maar wel heel inventief. De behoefte aan het menselijk samen zijn en samen leven blijft bestaan, hoe intelligent computers ook worden. Dus de angst dat je straks bij de psychische gezondheidszorg alleen een aantal robots tegenkomt lijkt mij niet terecht.

• Tweet