Over Volkert van der Graaf

‘Moordenaar van Pim Fortuyn loopt nog onbekommerd rond’, kopte de Telegraaf een poosje geleden in nadat Volkert van der Graaf weer eens ten strijde was getrokken tegen de maatregelen die aan hem zijn opgelegd. Het OM wil Van der Graaf opnieuw onder begeleiding van een psycholoog stellen ondanks het feit dat de psychiater die Van der Graaf behandelde van mening was dat er niets meer te begeleiden was en de rechter Van der Graaf in het gelijk stelde in zijn eis niet langer begeleid te willen worden. 

Het OM was van mening dat er bij zijn voorwaardelijke vrijlating onzekerheid bestond over een aantal sociaal-emotionele factoren zoals werk, relatie en sociaal netwerk. Het gaat hier om zogenaamd beschermende factoren die heel goed met de zogenoemde SAPROF (Structured Assessment of Protective Factors for violence risk) in kaart gebracht kunnen worden. Het gecombineerd gebruik maken van de SAPROF plus een instrument voor taxeren van risicofactoren, levert de beste voorspelling van een geweldrecidive. 

Er zijn verschillende risicofactoren. De dynamische risicofactoren (bv. zelfinzicht, impulsiviteit en antisociaal gedrag) vormen een kenmerk van iemand dat voor een behandeling vatbaar is. Dit in tegenstelling tot de statische risicofactoren (zoals persoonlijkheid, de lengte van de criminele geschiedenis en vroeger gedrag). Aangenomen wordt dat door een geslaagde interventie het delictrisico vermindert. Hoeveel dat vermindert, is niet in percentages uit te drukken, want er is nog te weinig onderzoek dat aantoont dat er ook echt vermindering optreedt en er is zeer weinig onderzoek dat aantoont dat er specifieke dynamische voorspellende indicatoren zijn. 

Ik ging ervan uit dat de psychiater die Van der Graaf heeft begeleid een diagnose heeft gesteld en aan risicomanagement heeft gedaan, en zodoende tot de conclusie is gekomen dat er geen gevaar meer voor de samenleving was te duchten en verdere begeleiding niet langer nodig was. Als ik het goed begrijp heeft Van der Graaf een relatie, een sociaal netwerk, maar werkt hij niet (dat zou nu weigeren, omdat hij volgens de Telegraaf zijn tijd wil besteden aan het ondermijnen van het rechtssysteem). Beschermende factoren genoeg zou je denken, ofschoon alles betrekkelijk is want als Van der Graaf nog dezelfde relatie heeft die hij had toen hij Pim Fortuijn vermoordde kun je dat onmogelijk als beschermende factor tellen. 

Verdere begeleiding van Van der Graaf leek mij op grond van de berichten niet aangewezen. Ik vond het opmerkelijk dat het OM die begeleiding zo fanatiek najoeg, in een land waarin tbs-behandelingen ondanks de evidente goede resultaten alleen maar worden bekritiseerd, in een land waarin criminele mensen met psychische stoornis kunnen ontkomen aan de noodzakelijke behandeling door niet mee te werken, maar ook in een land waar verwarde en agressieve psychiatrische patiënten steeds vaker in een tbs-kliniek worden opgenomen omdat de reguliere ggz-instellingen geen raad met ze weten (NRC, 13 mei). In dat land wordt opeens waarde gehecht aan psychologische begeleiding en wordt er kennelijk van verwacht dat de veiligheid van de samenleving erop vooruit gaat. 

Het leek goed nieuws totdat ik in de NRC van 10 mei las dat het OM de extra begeleiding alleen maar eiste om de politiek tevreden te stellen. 

Een vreemde manier van doen, wanneer je je realiseert dat de minister van Volksgezondheid het keukentafelgesprek propageert als curatief psychiatrische interventie, en kennelijk geen al te hoge pet op heeft van wat er in de GGZ allemaal kan, en je dus niet mag aannemen dat zij iets goeds verwacht van die begeleiding. Maar misschien heb ik iets gemist en realiseert de minister zich dat iedere euro die ze in de ggz steekt dubbel en dwars wordt terugverdiend en de samenleving steeds een beetje veiliger wordt. 

• Tweet