De opmars van de empathische computer

In, op en om ons lichaam gaat het allemaal gebeuren. De huidige brillen, horloges en armbanden zijn pas het begin. Het wordt al empathic computing genoemd, alle wearables die de relatie mens machine heel intiem gaan maken. Dagelijkse waarneming laat al zien dat het apparaat vaak interessanter is dan het gezelschap. Nu wordt deze relatie met de machine ook nog erg intiem. De informatie over onze stemming, onze mate van vermoeidheid, angst, agressie en natuurlijk de hersengolven; alle biologische en fysiologische grootheden worden straks allemaal gemeten, opgeslagen en gecommuniceerd met interventies als gevolg. Een actueel voorbeeld: een touringcarbedrijf werkt met een nieuw systeem dat de vermoeidheid detecteert bij buschauffeurs. Deze ‘Seeing machines’ monitoren het gedrag in de cabine. Gelaatsuitdrukkingen worden gevolgd, bij dreigende vermoeidheid worden schokjes via de stoel toegediend en de slapende bijrijder wordt automatisch gewekt. Afwijkend gedrag wordt naar de server op het hoofdkantoor gestuurd. De gehele installatie kost 5.000 euro per bus. In ons lichaam worden straks devices aangebracht die ons angstniveau, onze irritatie en onze algehele stemming op basis van fysiologisch gegevens sneller detecteren dan we zelf kunnen en er worden meteen interventies op basis van psycho-neuro-immunologisch onderzoek gepleegd die de toestand normaliseren. Allemaal heel persoonlijk (intiem) aangepast. Een digitaal identiteitsbewijs kan nu al in de vorm van een pil worden ingeslikt waardoor bepaalde bevoegdheden automatische met je meelopen. Kunstmatige intelligentie stuurt ons leven en onze gezondheid.

Wat betekent dit voor de GGZ? Psychische aandoeningen nemen niet echt toe (zoals ik elders heb beschreven ), maar ook niet af. Er wordt wel veel meer hulp gevraagd en steeds meer gediagnosticeerd en behandeld. De behandelingen zijn wat betreft structureel effect beperkt. Patiënten met een echte sterke paniekstoornis, een sterke fobie, een ernstige depressie, en dit geldt voor alle andere ernstige aandoeningen, moeten er in hun leven rekening mee houden dat deze kwetsbaarheden nooit meer helemaal overgaan en dat terugval op de loer ligt. Dragen we met alle behandelingen geen water naar de zee? Een weliswaar ongepaste maar verhelderende vergelijking: de infectieziektes sterven niet uit en vormen nog steeds een probleem, maar preventieve vaccinatie en preventieve hygiëne zijn wel erg behulpzaam bij het voorkomen van veel belastende vormen ervan. Onze moeizame en tijdrovende psychologische en psychiatrische behandelingen gaan het afleggen tegen de micro technologie die ons in, op en om het lichaam gaat bijsturen. Dit is de evolutie, die houden we niet tegen. De psychotherapie verdwijnt aangezien deze niet goed is aangepast aan onze technologische revolutie. In plaats van de empathische dokter en psychotherapeut komt de empathische machine met veel meer mogelijkheden en uiteindelijk is het veel goedkoper en efficiënter.

Maar de kennis die in de nu nog bestaande behandelpraktijk aanwezig is moet niet verloren gaan. De inzichten en klinische ervaringen die in klinische psychologie en psychiatrie beschikbaar zijn, kunnen zinvol worden ingezet om vooral vroegkinderlijke condities te verbeteren. De preventie van psychische en psychosomatische aandoeningen is zeer kansrijk via alleen al het verspreiden van kennis en het aanleren van vaardigheden bij jonge ouders over gehechtheidspatronen en processen gedurende de eerste 1000 dagen (geteld vanaf de conceptie). De hersenen verdubbelen in die periode in gewicht en worden op een unieke wijze gevormd in de affectieve moeder (vader) kind relatie. Ook hierover is zoveel bekend vanuit biologisch en psychosociaal onderzoek en vanuit de praktijkervaring.

Mijn oproep aan alle werkers in de GGZ: bepleit binnen je organisatie dat je de helft van de tijd aan preventie kunt besteden. Het goud dat je hebt gedolven in de behandelpraktijk kun je nu implementeren in de preventie praxis voor het te laat is. Hiermee help je nog veel meer mensen dan tot nu toe via behandeling. Overheid, beleidsmakers en zorgverzekeraars kunnen op termijn veel besparen indien ze deze tijd nu gaan financieren. Overtuig ze daarvan en doe dat dat via een wake-up call: alle ggz-werkers staken een dag komend najaar en trekken dan demonstratief naar de kantoren van der zorgverzekeraars verspreid over het land en naar Den Haag. Empathic computing doet straks de rest. 

¹ Iedereen een psychische aandoening? Utrecht; De Tijdstroom, 2015.

U kunt Prof. Dr. Jan Derksen via twitter volgen via: @jjlder

• Tweet