Solidariteit, we doen net alsof.

Onlangs wandelde ik met een vriend een paar dagen door Berlijn (een heerlijke stad, maar daar wil ik het nu niet over hebben). Er wordt hard gewerkt om de stad steeds mooier te krijgen. Overal waar we waren, werd er aan de huizen gewerkt, en vaak was de stoep overkapt om de voetgangers te beschermen tegen vallend puin. Ik ben bijgelovig (ik schoor me ook nooit voor een voetbalwedstrijd) en loop altijd met gevaar voor eigen leven langs die overkappingen. Mijn vriend die zelf geen psychiater is, vond dit toch nogal vreemd, maar zo zei hij: ‘Ik ben solidair’ en hij volgde me. Later herhaalde hij dat nog een keer toen ik perse een currywurst met frites wilde eten, maar hij niet. Ik drong een beetje aan: ‘Dat is toch niet gezellig, doe nou mee’ en hij verklaarde zich weer solidair en at met mij die wurst, maar zonder de frites die er toch ook echt bij hoorde. Je hoort niet vaak meer dat iemand solidair is. ‘Ieder voor zich, God voor ons allen lijkt het motto’ geworden, en als we niet oppassen sjokken we achter de Verenigde Staten van Amerika aan (waarom heet dat land eigenlijk zo? Er is niet zoveel dat de staten bindt) waar door Trump en zijn trawanten verwoede pogingen worden ondernomen om Obamacare te ontmantelen waardoor veel mensen verstoken zullen blijven van goede gezondheidszorg. Vreemd genoeg zijn veel van zijn laaggeschoolde en slecht betaalde aanhangers hier de dupe van, en nog vreemder zij blijven in hem geloven. Obamacare is niet perfect is; dat weten we, maar biedt de mensen wel elementaire zorg. En die zorg is noodzakelijk. We weten dat het met de algemene gezondheid in de VS slecht gesteld is.

Maar in de VS staat individualiteit zo hoog in het vaandel, dat de republikeinen zich verzetten tegen te veel overheidsbemoeienis, zelfs als het slecht is voor hun eigen mensen.
De Amerikanen hebben zich in hun streven naar individualiteit laten leiden door de filosofe en schrijfster Ayn Rand, die als geboren Russische kennelijk vooral de negatieve kanten van de Russische revolutie ervoer en na het afronden van haar studie naar de VS emigreerde, naar een land waarin volgens haar het individu zichzelf kan zijn. In haar boek ‘De eeuwige bron’ portretteert zij Howard Roark, een briljante, maar omstreden architect die weigert concessies te doen aan wat van hem verwacht wordt en zijn strikt individuele weg volgt. Hij blijft doen waar hij achter staat. De Amerikanen hebben gekozen voor individualisme, en willen niets liever dan het heft in eigen handen nemen. Daar is op zich niets tegen, iedereen ontwikkelt zich op hoogst eigen wijze, maar in de VS gaat het ten koste van de onderlinge solidariteit. Het verschil tussen arm en rijk, tussen zwart en wit, tussen mensen met en zonder psychiatrische ziekte wordt steeds groter en het is bekend dat de levensverwachting van de minderbedeelden 10-15 jaar lager is dan van de rijkbedeelden. Ook in Nederland gaat het die kant op. De verschillen worden steeds groter ook al is ons gezondheidszorgsysteem in woord gebaseerd op onderlinge solidariteit. Maar steeds meer mensen stellen noodzakelijke medische zorg uit, omdat zij niet in staat zijn hun eigen bijdrage te betalen. Bezuinigingen treffen vooral de mensen met het minste geld. Ook bij ons gaat de levensverwachting voor de minderbedeelden omlaag. Het invoeren van een inkomensafhankelijke ziektekostenpremie zou een manier zijn om de solidariteit te vergroten, maar daar heeft de VVD zich tegen verzet. Die partij geeft het geld liever aan grote bedrijven als Shell en Unilever. Solidariteit, we doen net alsof. 

• Tweet