Verklaring Omtrent het Gedrag: Doe. Het. Niet.

Misbruik en verkrachting van psychiatrisch zieke patiënten: het zal je werknemer maar zijn die dat op zijn kerfstok heeft. Iets verschrikkelijkers is haast niet voor te stellen, in de eerste plaats natuurlijk voor de patiënten zelf. Toch is de invoering van een verplichte Verklaring Omtrent het Gedrag geen verstandig idee. 

V&VN, de beroepsvereniging voor verpleegkundigen en verzorgenden, vindt dat een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) zo snel mogelijk verplicht moet worden gesteld voor elke zorgverlener. Ze krijgt daarbij steun van patiëntenorganisatie NPCF. Aanleiding is de strafzaak tegen een verpleegkundige die in 2009 veroordeeld werd voor ontucht en daarna nog eens kon toeslaan in het Atrium MC in Heerlen.

Het lijkt op het eerste gezicht een sympathiek plan. Onschuldige patiënten beschermen tegen verkrachters en andere zedendelinquenten, daar kan niemand tegen zijn. Of wel? En toch zeg ik: Doe. Het. Niet.

Toegegeven: de cijfers over seksueel misbruik in de zorg zijn verontrustend. In het jaar 2013 – cijfers over het afgelopen jaar zijn nog niet beschikbaar – kreeg de Inspectie voor de Gezondheidszorg 133 meldingen binnen over seksueel overschrijdend gedrag door zorgverleners. Daaronder vallen meldingen over seksueel misbruik, maar bijvoorbeeld ook meldingen die betrekking hebben op seksueel getinte opmerkingen door hulpverleners.

De vraag is of je met een VOG de patiënt inderdaad beter kunt beschermen in hun 'kwetsbare afhankelijkheidsrelatie met de hulpverlener', zoals de V&VN zegt. Met zo’n verklaring pik je er alleen mensen uit die al eens zijn betrapt én veroordeeld door de rechter. Bovendien zal de invoering van een verplichte VOG bijna 40 miljoen euro gaan kosten: 30 euro keer 1,3 miljoen mensen die in de zorg werken. Dat is nog los van de administratieve belasting die al die verklaringen gaan opleveren voor de zorginstellingen. Dat wordt een enorme papierwinkel – en wilde de zorg daar nou juist niet vanaf?

In 2011 schreef psychiater Damiaan Denys een prachtig stuk in de Volkskrant, onder de titel ‘Waanzin zal altijd met ons zijn’. Hij beschrijft daarin dat er een gevaar schuilt in de overmatige maatschappelijke belangstelling voor incidenten en dat aangescherpte regelgeving zelden effectief is. Het is een illusie dat we in een veilige, onverstoorbare maatschappij kunnen leven. En die illusie houdt de burger een modelwereld voor waar we allemaal behaaglijk in kunnen leven als we maar ons best doen en ons aan de regels houden.

De nieuwe poging om de VOG op de politieke agenda te krijgen, zal waarschijnlijk mislukken. De Tweede Kamer hield een eerder voorstel in 2013 ook al tegen. Een meerderheid van de Kamerleden vond de verplichte VOG toen al te ver gaan. Het plan zou de instellingen te veel belasten. Dat er amper twee jaar later opnieuw stevig wordt gelobbyd voor een verplichte VOG vanuit de beroepsorganisatie V&VN is dan ook opmerkelijk. Ik voorspel dat de Inspectie niet minder meldingen over seksueel misbruik gaat krijgen, omdat de maatregel alleen schijnzekerheid gaat creëren (en die papierberg, haha). Een oplossing voor de bühne. Want welk probleem lost een verplichte VOG op, behalve een vermeend imagoprobleem van verpleegkundigen en verzorgenden oppoetsen?  

• Tweet