Dokter, klim die ladder op!

Is gezondheid te koop? Jazeker wel. En ongezondheid ook. Kijk maar eens bij al die winkelstraten, benzinepompen en stationskiosken waar de blikjes bier (lekker koud) en de gevulde bladerdeegpakketjes (lekker warm) liggen te wachten op een gretige koper. Jazeker, je kunt als je goed zoekt ook een banaan of voorgesneden appeltje krijgen, maar dan ben je al heel wat friettenten en gevulde koeken voorbij. 

Waarom zeggen artsen daar zo weinig van? Zij zien toch dagelijks wat al die ongezonde troep met mensen doet? Kanker, diabetes, obesitas – het is zonneklaar dat die ziekten verband houden met de overweldigende productie die de fabrikanten van Big Tobacco, Big Alcohol, Big Sugar en Big Fat leveren.

‘Individuele keuze’ is een dooddoener
Is het geen taak van artsen om over de gezondheid van hun patiënten te waken, en de politiek te alarmeren wanneer blijkt dat deze gezondheid voortdurend wordt ondermijnd? Kom nu niet aan met de dooddoener dat het altijd een ‘individuele keuze’ is om je (on)gezond te gedragen. Alsof mensen volkomen autonoom opereren, los van sociale invloed en sociale context. Dat is niet zo. Je omgeving doet er altijd toe.
Dus als die omgeving is volgestouwd met zoet, zout en suiker, dan eet je zoet, zout en suiker. Als iedereen om je heen rookt, dan rook je mee (inderdaad, dat doe je sowieso). Als het de gewoonte is om bij een sociale gelegenheid alcohol te drinken, dan drink jij ook. Dat doet zelfs psychiater René Kahn, auteur van het recent verschenen boekje ‘Op je gezondheid? Over de effecten van alcohol’, waarin hij zegt dat alcohol na roken de meest vermijdbare doodsoorzaak is. Kun je nagaan…

Politiek is geneeskunde op grote schaal
De sociale omgeving is dus een factor van formaat. De fabrikanten van al dat ziekmakende spul zijn dat des te meer. Artsen, waar blijven jullie? Het is begrijpelijk dat jullie niet allemáál zo gedreven en activistisch willen zijn als oncoloog en rookstopcoach Wanda de Kanter, die de Nederlandse staat voor de rechter daagde. Maar ik mag toch hopen dat artsen op de ‘ladder van Mackenbach’ de eerste trede voorbijgaan. 

Tijdens de NTvG-lezing ‘Politiek is niets anders dan geneeskunde op grote schaal’, die hoogleraar maatschappelijke gezondheidszorg Johan Mackenbach (Erasmus MC) zaterdag 5 november gaf, liet hij een ladder zien met vier treden.
De eerste trede is die van het politiek passivisme: artsen geven politici alleen informatie als ze worden gebeld. Op trede twee staan artsen die politici actief informeren: ze verspreiden op eigen initiatief informatie als basis voor beleid. Op de derde trede vinden we artsen die politici beïnvloeden: ze overtuigen en lobbyen om beleid te veranderen. En de vierde, hoogste trede wordt bezet door artsen die zelf een politieke positie verwerven om beleid te veranderen.

Big Tax voor Big Sugar & Big Fat
De Nederlandse volksgezondheid gaat er enorm van opknappen als artsen de tweede en derde trede gebruiken om politici aan te sporen de verkoop van Big Tobacco & Big Alcohol aan banden te leggen, en Big Sugar & Big Fat een Big Tax te geven. Daarbij is het doel niet om mensen hun keuzevrijheid en pleziertjes af te pakken, maar om een omgeving te creëren waarin ze een evenwichtige keuze kunnen maken – waardoor veel minder mensen ziek worden door wat ze consumeren. 

Artsen zijn er niet alleen voor individuele patiënten; ze hebben ook een verantwoordelijkheid voor onze volksgezondheid. Preventieve geneeskunde beoefen je daarom beter niet alleen in de spreekkamer, maar ook in de werkkamers van politici.

U kunt Malou van HIntum op twitter volgen via @malouvh 

• Tweet