Depressie? ‘Get a fuckin’ life’

De kinderartsen hebben zichzelf weggecijferd. De 125-jarige Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK) wil zich niet langer opstellen als vakbond, maar als pleitbezorger van het kind, zei ze laatst op het jaarcongres. Prinses Laurentien, ook aanwezig, voegde daaraan toe: ‘Niet alleen als pleitbezorger, maar ook als bondgenoot van het kind.’

Het ontroerde me, die uitspraak. Het deed me denken aan uitspraak van de Amerikaanse cardioloog Lisa Rosenbaum. Zij schreef in 2015 het artikel ‘The Paternalism Preference — Choosing Unshared Decision Making’ in het New England Journal of Medicine (NEJM). Daarin schrijft ze dat een arts pas dokter wordt als die de patiënt de hand reikt: kom maar, vertrouw me, ik zal je helpen.

Nee, dan de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVVP), die vorige maand op haar website een nieuwsbericht publiceerde over het Hoofdlijnenakkoord geestelijke gezondheidszorg. ‘Positie van de psychiater gewaarborgd in onderhandelaarsakkoord ggz’, zo luidde de kop, waarmee de NVVP niet kinderachtig deed over waar de prioriteiten precies lagen.

Bewijst dat dat psychiaters geen pleitbezorger of bondgenoot zijn van hun patiënten? Nee. Maar dat wij-gevoel dat kinderartsen omarmen, een soort verbondenheid of solidariteit met hun patiënten, zou de GGZ niet misstaan. Want juist dáár lijkt het stigma op psychiatrische ziekten levensgroot, iets dat de Stichting Samen Sterk zonder Stigma ook signaleert. Er zijn zelfs speciale projecten op touw gezet om stigma – neerbuigendheid, desinteresse, zelfs vernedering – door ggz-hulpverleners te bestrijden.

Hoe wrang is het dan dat psychiater Jules Tielens onlangs in het AD zei dat hij een tijdje mensen met een depressie had behandeld, maar daar geen geduld voor had: ‘Get a fuckin’ life, dacht ik dan’, zei hij in het AD. ‘Ga het donkere bos in, kijk je demonen in de ogen, ga reizen, leer jezelf kennen. Het leven is niet eerlijk, het kent ups en downs en niemand komt je redden. Je moet zelf de slingers ophangen, probeer er wat van te maken. Sterker: je hebt de plicht er iets van te maken!’
Hij vervolgde: ‘Bij de dokter gaan zitten en vragen: wanneer ben ik beter - zo werkt het dus niet. Gezondheid is 90 procent lifestyle. Ik ben erg anti-slachtoffergedrag. Ik hanteer de slogan: in het zweet uws aanschijns zult gij gelukkig worden. Je moet je inspannen, je best doen. Als ik me wat minder voel, ga ik vroeg naar bed, meer sporten, nog meer aan yoga doen. Als je na je depressie niet een analyse hebt van wat er misging, vind ik je een sukkel.’

Tielens vond dat hij dit soort dingen mocht zeggen, omdat hij zelf ook ooit als twintiger een depressie had meegemaakt. Hij was vijf maanden op reis geweest, dwars door India en Nepal, en had toen ontdekt hoe sterk hij eigenlijk was. Nu weet Tielens kennelijk niet dat reizen niet voor iedereen werkt, niet iedereen geld of de daadkracht heeft om zomaar een half jaar op reis te gaan, en dat herstellen van een depressie meer behelst dan jezelf een schop onder je reet geven. Maar dat zijn allemaal terzijdes. Wat mij het meeste raakte, is het volslagen gebrek aan empathie voor mensen die elke dag als een overweldigend zwart gat ervaren. Mensen die ernstig lijden, soms zo erg dat zij een einde aan hun leven maken. Juist zij hebben een bondgenoot nodig.

• Tweet