Preventie: gewoon beginnen

‘We hebben in 2030 te maken met zeven miljoen chronisch zieken, een kwart van de bevolking die ouderenzorg nodig heeft en een verdubbeling van de zorgkosten. Ook besteden we tegen die tijd zo'n veertig procent van het modaal inkomen aan zorgkosten. Dat kan zo niet doorgaan. Om de zorg ook financieel gezond te houden is er maar één oplossing en dat is preventie en vroege opsporing van ziekte.’

Deze woorden sprak bestuursvoorzitter Jos Aartsen van het UMCG begin van het jaar uit tijdens een nieuwjaarsbijeenkomst. Het Groningse ziekenhuis maakt op eigen initiatief een start met het geven van leefstijladviezen aan patiënten. Dat gebeurt in de vorm van de pilot: de UMCG Leefstijlwijzer.

Niet ieder ziekenhuis voelt zich geroepen om zich bezig te houden met preventie. Dat is een taak van de overheid, zeggen veel medisch specialisten en ziekenhuisbestuurders. Een lid van de Raad van Bestuur van een UMC zei laatst op een bijeenkomst voor zorgmanagers dat het ziekenhuis gekeken heeft of er aandacht voor preventie kon komen. Maar helaas: ‘We konden er geen businessmodel van maken.’ Dus deden ze het niet. Er werd nog iets over de zorgverzekeraars gezegd, die het voortouw maar moesten nemen. Als iedereen verantwoordelijk is, is uiteindelijk niemand verantwoordelijk.

Ook in de verkiezingsdebatten die in februari en maart over ons uitgestort werden, kwam het onderwerp preventie nauwelijks aan de orde. Vrijwel niemand maakte zich druk over 20.000 tabaksdoden per jaar in Nederland. Nee, minder managers: dát hadden we nodig, riepen de politieke partijen in koor. Geen woord over de overgewichtepidemie, de explosieve toename van diabetes type 2, de risico’s van te weinig beweging.

Bariatrisch chirurg Maurits de Brauw vertelde onlangs in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde dat elk jaar zo’n 1600 mensen zich bij hem melden. Mensen die zo dik zijn dat ze niet buiten kunnen spelen met hun kinderen en zich uit schaamte aan het openbare leven onttrekken. Een gastric bypass is een laatste redmiddel, maar liever zou de Brauw zien dat de overheid haar verantwoordelijkheid neemt: ‘Op het gebied van gezonde voeding is er alleen slechte voorlichting en een convenant met de voedingsindustrie, waarin slechts harde afspraken staan over zoutreductie. De voornemens over vermindering van suikers en vetten zijn boterzacht.’ Universitair docent publieke geneeskunde Marielle Jambroes stelt in hetzelfde artikel dat de afzijdige houding van de overheid neerkomt op verwaarlozing van de bevolking.

En dat is niet voor niets: in ons land zijn 2,5 miljoen mensen laaggeletterd. Zij missen het minimale taalniveau om volwaardig in de maatschappij te functioneren. Het lezen en begrijpen van voedings- en gezondheidstips, voorlichtingsfolders en bijsluiters lukt dan lang niet altijd. Een laaggeletterde is bovendien 3 keer zo vaak obees, leeft bijna 20 jaar langer in een slechte gezondheid en sterft gemiddeld 6 jaar eerder dan iemand met een hoog opleidingsniveau. Waarom accepteren we dat?

Het is 2017. Hoog tijd dat we omstandigheden gaan creëren waarin gelijke kansen op gezondheid ontstaan. Het maakt niet uit wie ermee begint: de overheid, de zorgverzekeraar of het ziekenhuis. Naar elkaar blijven wijzen helpt daar niet bij. Gewoon beginnen wel. Dat compliment mag het UMCG in elk geval alvast in zijn zak steken. 

Volg Aliëtte Jonkers ook via Twitter: @aliettejonkers

• Tweet