De Psychotherapie van de Toekomst.
Wat staat ons te wachten?

Interview met Anne-Marie Claassen, psychotherapeut, hoofdredacteur PsyXpert

Op vrijdag 10 mei a.s. organiseert nascholingstijdschrift PsyXpert het congres ‘De Psychotherapie van de Toekomst’. Bestemd voor alle GZ-behandelaren – psychiaters, klinisch psychologen, psychotherapeuten, GZ-psychologen – die psychotherapie toepassen in hun dagelijks werk.
D!SCURA ging in gesprek met Anne-Marie Claassen, sinds 2018 hoofdredacteur van PsyXpert, en in het dagelijks leven werkzaam als psychotherapeut en programmamanager in het Centrum voor Persoonlijkheidsstoornissen bij Mediant in Hengelo (O.). Op 10 mei treedt Claassen op als dagvoorzitter.

‘De Psychotherapie van de Toekomst’. Vanwaar dit onderwerp voor jullie congres?
“De redactie van PsyXpert bestaat uit zeven mensen die dagelijks professioneel met psychotherapie bezig zijn. Iedereen vanuit zijn eigen rol, eigen functie, eigen beroep en eigen referentiekader. De een werkt als psychiater, de ander als klinisch psycholoog, weer een ander vooral als onderzoeker. Maar we zijn allemaal werkzaam als psychotherapeut. Of we nu vooral met CGT, of meer psychodynamisch of – zoals ik – meer met schematherapie werken. We zijn allemaal professioneel bezig met psychotherapie. En we denken na, en discussiëren over, de toekomst van ons vak…”

Wat maakt die toekomst juist nu zo relevant?
“Ik denk dat enerzijds de druk, de pressie, op psychotherapeuten steeds groter wordt. En anderzijds komen er steeds meer en steeds grotere, mogelijkheden, vooral technische… Die toenemende druk en toenemende kansen zorgen voor steeds meer spanning, soms voor angst, en zeker voor onzekerheid … maar anderzijds voor steeds meer dynamiek. ‘Onder druk wordt alles vloeibaar,’ zegt men weleens, en ik denk dat dit zeker nu geldt, voor de psychotherapeut en ons vak, de psychotherapie.”

Wat bedoel je met ‘toenemende druk’?
“Of we nu vrijgevestigd zijn, ZZP-er of in loondienst, we worden allemaal geconfronteerd met een groeiende regelgeving in combinatie met slinkende budgetten. De zorgverzekeraars, de bezuinigingen, de reorganisaties… ‘Say no more’, zullen vele collega-therapeuten zeggen, of – minder parlementair – ‘Breek me de bek niet open’, en ik zeg het ze van harte na…

En welke toenemende kansen en mogelijkheden zie jij voor de psychotherapie?
Dan doel ik vooral op de mogelijkheden die nieuwe technologieën als Virtual Reality, robotica, artificial intelligence en machine learning, maar ook de groeiende inzet van Big Data, bieden. Juist ook omdat de omstandigheden – bezuinigingen, administratieve lastendruk – dwingen tot sneller en efficiënter werken, kunnen die technologische mogelijkheden juist op dit moment een extra impuls krijgen. Er is druk, er is urgentie. Het moet!”
“En het is allang geen vage ‘toekomstmuziek’ meer. Je ziet op tal van plaatsen in en rond de GGZ nu al dat Virtual Reality en Robotica worden gebruikt en ingezet, en hier en daar worden daarmee al veelbelovende resultaten geboekt. Op 10 mei zullen we daarvan op ons congres mooie en concrete, aansprekende voorbeelden te zien krijgen; ik denk aan de presentaties van onder anderen Frank Verhoef en Tim Wind. En dat zal alleen maar meer worden, verwacht ik.”

Gaan robots de psychotherapeut overbodig maken? Met andere woorden: is de psychotherapeut van de toekomst een robot of een app?
“Het is verleidelijk om hierop negatief te antwoorden, zo van: nee joh, zo’n vaart zal het niet lopen, en: de menselijke factor is en blijft doorslaggevend in de psychotherapie. Voor een deel geloof ik dat laatste ook oprecht, maar – pas op! – onderschat nooit de reikwijdte van technologische vernieuwing… Software, computers, robots en algoritmes … ze kunnen vaak meer dan wij denken – en zeker meer dan we willen toegeven…”

“Wat dat betreft moet ik vaak denken aan de schaakcomputer. Lange tijd werd voorspeld dat deze nooit de menselijke geest zou kunnen overtreffen. Maar toen, opeens, versloeg Deep Blue wereldkampioen Gary Kasparov. Daarna was het hek van de dam. En nu is het al vele jaren geen enkele discussie meer dat computers veel beter kunnen schaken dan mensen…”

“Zo zal het in veel opzichten ook in de psychotherapie gaan, verwacht ik. Robots, apps en andere hard- en software kunnen – en zullen! – veel taken overnemen van menselijke therapeuten – en ze zullen die taken veel beter en sneller kunnen uitvoeren. Maar er zullen – zeker vooralsnog – ook terreinen blijven waar we menselijke intelligentie – of misschien eerder nog: menselijke wijsheid, liefde en compassie – nodig zullen blijven hebben. Het is juist zo spannend en interessant om te zien en ervaren op welke vlakken dat zal zijn. En in dat strijdgewoel bevinden wij ons als psychotherapeuten op dit moment zeker…”

Welke grote trends zien jullie als PsyXpert voor de nabije toekomst van de psychotherapie?
“Dat zijn er eigenlijk twee, die we samenvatten onder de begrippen “HARD” en “ZACHT”. Tussen die twee megatrends – hard en zacht – ontwikkelt zich de psychotherapie van de toekomst. Onder HARD verstaan we de technologische innovaties, de robotica, Artificial Intelligence en Machine Learning, de groeiende waarde van Big Data, Virtual Reality, etcetera. Maar ook de nieuwe ontwikkelingen en inzichten rond bijvoorbeeld de inzet van EMDR en rTMS.”

“Op ons congres ‘De Psychotherapie van de Toekomst’ op 10 mei komt die HARDE trend aan de orde in o.a. de volgende Keynotes en workshops:

• prof. dr. Koen Kas, Vlaams oncoloog en futuroloog – De toekomst van de                 psychotherapie van de toekomst
• Frank Verhoef MBA, directeur van New Health Collective – Kunstmatige                   intelligentie in de GGZ
• Dr. Suzy Mathijssen, klinisch psycholoog en onderzoeker - Nieuwe                             ontwikkelingen op het gebied van traumabehandeling
• Prof. dr. Andrea Evers, klinisch psycholoog en hoogleraar - Expectations matter:     Hoe we het placebo effecten optimaal kunnen inzetten in de klinische praktijk
• Dr. Tim Wind, klinisch psycholoog en psychotherapeut – Hoe e-health de                 behandeling van PTSS veel sneller en creatiever maakt
• Joris van Neijenhof, GZ-(neuro)psycholoog - rTMS bij therapieresistente                   depressie

“Maar er is ook de megatrend ZACHT. Daarmee bedoelen we de groeiende aandacht voor en betekenis van o.a. de positieve psychologie, de aandacht voor resilience, de enorme vlucht die de mindfulness heeft genomen, zowel in de medische disciplines als de GGZ, de aandacht voor voedingspsychologie, ACT, enzovoorts. Op ons Congres komt de megatrend ZACHT naar voren in de volgende keynotes en workshops:

• Prof. dr. Ernst Bohlmeijer, hoogleraar - Zonder welbevinden geen herstel
• Dr. Marloes Huijbers - onderzoeker - Mindfulness: een alternatief voor                     antidepressiva?
• Sara Bosman – psycholoog, gedragstherapeut - Voedingspsychologie en ACT

“In onze visie kan HARD niet zonder ZACHT, brengen die twee elkaar in evenwicht en versterken ze elkaar, en bepalen ze samen hoe ons vak, de psychotherapie, er uit ziet over pakweg 5, 10 en 20 jaar…”

Zijn er nog bepaalde concrete technieken of ontwikkelingen waarvan jij als psychotherapeut in het bijzonder veel verwacht?
“Op dit moment verwacht ik het meest van de al eerder genoemde combinatie. Dus apps en fitbits die data verzamelen van lijfelijke stressreacties. De verandering voor de cliënt zal vanuit zelfcompassie moeten komen. En dat blijft een menselijke taak. De psychotherapeut zal dan de digitale data gebruiken in eerste instantie als psycho-educatie en motivatie voor het herstelproces. Maar de verbeelding, compassie en zelfzorg in combinatie met de aspecten van de therapeutische relatie geven die data betekenis voor de cliënt en zijn lijf. Dat blijft vast en zeker in de therapiekamer gebeuren!”

Wil je tot slot nog iets kwijt over het congres ‘De Psychotherapie van de Toekomst’?
“Ik wil hierbij iedereen oproepen om op vrijdag 10 mei naar Hotel Veenendaal te komen voor ons congres. Het programma is geaccrediteerd met 6 punten door NVvP (psychiaters), FGZPT (klinisch psychologen en klinisch neuropsychologen), NVP en NIP. Maar ook voor GZ-psychologen en andere behandelaren is de dag razend interessant. Ik vind het een eer om op 10 mei dagvoorzitter te mogen zijn.“

• Congres ‘De psychotherapie van de toekomst’
• vrijdag 10 mei 2019
• Van der Valk Hotel Veenendaal te Veenendaal (goed te bereiken met OV en           auto)

Inschrijven en meer informatie: www.psyxpert.nl/bijeenkomsten.  

Video Congres Psychotherapie van de toekomst

• Tweet