Voetbal is simpel, maar simpel voetballen is moeilijk

‘Hoogopgeleide professionals zijn intrinsiek gemotiveerd en gedijen goed in een inspirerende en motiverende omgeving, die hen ruimte biedt zelf invulling te geven aan de manier waarop zij hun werk inrichten’, vindt hoogleraar Organisatiekunde Mathieu Weggeman.

‘Een waarheid als een koe’ hoor ik de geïnteresseerde lezer denken, maar niets is minder waar. ‘Voetbal is simpel, maar simpel voetballen is moeilijk’, zegt Johan Cruyff over dit soort zaken.

Weggeman vertelde tijdens het jaarlijkse voorjaarscongres van de Nederlandse Vereniging Van de Psychiatrie op humoristische wijze wat psychiaters graag willen horen over de ruimte die zij nodig hebben goed te kunnen functioneren. Het kost leidinggevenden moeite de juiste snaar te raken bij hun professionals waardoor die kennelijk de kans lopen ongemotiveerd en ongeïnspireerd hun werk doen. Sterker nog: leidinggevenden zijn in staat intrinsiek gemotiveerde mensen te demotiveren door de manier waarop zij leiding geven, en ze af te leiden van de waarden van het bedrijf.

Dat is een ernstige zaak, en in een tijd waarin er bijna alleen nog maar opgeschreven wordt wat een behandelaar zou hebben kunnen doen als hij niet alleen maar hoefde te registreren is dat wel te begrijpen, maar toch niet te billijken. Sommige leidinggevenden zijn ondanks de meedogenloze bureaucratische rompslomp in staat hun medewerkers te stimuleren tijd te schrijven en te ROM-men, maar met behoud van het plezier in hun werk. Dat is knap, ook al bepleitte Weggeman met zaken als tijdschrijven en ROM-men direct op te houden. Of dat goed is betwijfel ik overigens, omdat het een manier is de professional zich er bewust van te laten zijn dat er een koppeling is tussen geld en de effectiviteit en efficiëntie van zorg die we leveren. De tijd dat een dokter het onzin vindt zich hier mee bezig te houden ligt achter ons.

Uit een recent onderzoek blijkt dat er behoorlijk wat ontevredenheid is over de waardering die werkers in de zorg van hun bazen krijgen. De klacht is niet alleen dat zij door hun leidinggevenden niet gewaardeerd worden, maar ook dat die niet weten wat er op de werkvloer gebeurt, en dat ze de werkers bovendien teveel opjagen. Hoewel er in het onderzoek geen verband wordt gelegd tussen deze fenomenen lijkt het me wel voor de hand liggen.

Een bestuurder die niet weet wat er op de werkvloer gebeurt of niet begrijpt wat er op die werkvloer gebeurt en zijn medewerkers alleen nog commando’s geeft, zal en kan zich niet gemakkelijk inleven in wat zijn medewerkers motiveert en inspireert, en biedt hun ook niet de ruimte die zij nodig hebben. Hoe slagen sommige leidinggevenden er dan toch in hun mensen wel te stimuleren, te motiveren en aan te zetten tot innovatie?

De gevoelige snaar waar ik het over had, bevindt zich in de buurt van de nucleus accumbens en het ventrale pallidum, maar is nog niet zomaar aan te raken. Gelukkig maar, want van die mogelijkheid zou vast misbruik gemaakt worden. Goede leidinggevenden doen het met zachtere zaken als respect, samenwerken, luisteren en empathie. Iedereen weet dat het zo moet, maar gemakkelijk is het niet. Hier geldt een parafrase op de spreuk van Johan Cruijff: goed leidinggeven is eenvoudig, maar het is niet eenvoudig om het te doen.

Regelmatig duikt de vraag op of het er toe doet dat je als leidinggevende ervaring hebt met het eigenlijke werk, het primaire proces. Anders gezegd, of het om het even is of je als psychiater leiding geeft aan een koekjesfabriek of een forensisch psychiatrische kliniek. Er zijn zonder twijfel goede uitzonderingen, maar mijn ervaring is dat het nodig is de taal die er gesproken wordt in het bedrijf waar je leiding aan geeft te kunnen verstaan, en het is goed te weten hoe weerbarstig de praktijk van de patiëntenzorg is. Die vaardigheid en kennis bevorderen samen het goede luisteren en voorkomen veel misverstanden.

• Tweet