Zorgverzekeraar VGZ ontdekt de patiënt met zijn verhaal

Zorgverzekeraar VGZ gaat artsen betalen voor de tijd die ze langer dan gebruikelijk met hun patiënten praten. Deze stap wordt gezet omdat dit besparingen oplevert. Laat dit even bezinken. Extra betalen voor het praten met patiënten. In feite wordt er alleen betaald voor een ingreep, bv. een prostaatcarcinoom verwijderen bij een 78-jarige man: de reden ervoor ligt in de interpretatie van via fysische diagnostiek verkregen materialen. De patiënt is een biologisch en fysiologisch substraat, ja het substraat spreekt en dat is lastig, praten vraagt kostbare tijd. In onze biomedische zorg, hoe ‘personalized’ deze tegenwoordig ook genoemd moge worden, gaat het in de kern alleen om een lichaam. Een ziekenhuis is vanuit het perspectief van de zorgverzekeraar kennelijk een fabriek waarin lichamen worden gediagnosticeerd en eventueel behandeld. Idealiter is het ziekenhuis een soort lopende band waarop de lichamen worden voortgedreven en de verpleegkundigen en artsen klaar staan om hun aandeel in het geheel soepel te implementeren. En dan op tijd naar huis. Er wordt geen woord gesproken, er is een protocol dat wordt toegepast en dat protocol domineert, de technicus past het toe, de clinicus is een herinnering uit een lang vervlogen tijd of misschien gaat het louter om een fantasiebeeld. Alles verloopt perfect gecontroleerd, snel en goedkoop. Hoe minder woorden des te efficiënter. 

Dat dit lichaam niet kan bestaan zonder psychische processen en patronen èn zonder een ons omringende cultuur, past niet in de agenda van VGZ. Dat ziekte ook niet bestaat zonder een cultuur en psychische processen, werd alleen bedacht door het slimste jongetje uit de VGZ-klas. En die sprak teveel, dat nam kostbare tijd in beslag, daar moest over nagedacht worden, dus die vloog al lang geleden de laan uit. Maar hij mag nu terugkomen, want met zijn hulp kan er nu bezuinigd worden. Let wel: ‘praten leidt tot minder ingrepen’. De sprekende persoon, de mens en zijn verhaal is terug, is herontdekt. Het heeft toch iets in zich dat me doet denken aan het paard van Troje. 

VGZ krijgt het nog heel moeilijk met deze stap. De beer is los. Als er één schaap over de dam is volgen er meer. Wat wil namelijk de psychische werkelijkheid, de psychische realiteit waarvan bij VGZ nog geen notie is genomen? Psychische processen, gedachten, gevoelens, fantasieën, strevingen, dromen, motieven, functioneren zowel bewust als onbewust en ze zijn traag. Heel traag vaak, ze nemen veel tijd van de zorgverlener in beslag en indien deze er echt voor open staat en erop ingaat, ernaar informeert, nemen ze nog meer tijd. Er komt dan - in gepast tempo - meer en steeds meer informatie aan het daglicht en er ontstaat inzicht. Gaandeweg dit proces krijg je niet alleen een patiënt met een lichaam, maar een echte en hele persoon te zien. Tja dat is vaak effe schrikken voor een zorgverlener. De arts zal aan gespreksvaardigheden moeten winnen en veel artsen zullen als piloot op hun tocht behoefte krijgen aan een psychologisch geschoolde copiloot. De cure in het hospitaal raakt in dit tijdperk van veroudering steeds vaker in de schaduw van de care. En dat is goed. Dit alles kan tot meer paniek leiden bij de zorgverzekeraar. Daar hebben we overigens wel wat voor in huis. 

De patiënt zonder een verhaal is alleen het lichaam. De symptomen die dit lichaam tekenen vertellen wel iets over dat verhaal, maar dit ontsnapt doorgaans aan de fysische diagnostiek. De sprekende patiënt met zijn verhaal is een persoon die ook een lichaam heeft. Dat verhaal kent een historie, dat verhaal is ontstaan in relaties met andere mensen die ook niet alleen over een lichaam beschikken. De persoon is het product van deze relaties en van diens lichaam, de relaties zijn gevormd door onze cultuur, deze cultuur door onze geschiedenis. In deze geschiedenis hebben we ook VGZ een keertje bedacht en opgericht. We zijn niet erg alert geweest toen het verhaal van de patiënt werd geschrapt, laten we VGZ komend jaar scherp houden evenals alle andere zorgverzekeraars. 

• Tweet