Volg je hart - met verstand

Je hart volgen, doen wat je hart je ingeeft, met hart en ziel je werk doen. Uitdrukkingen die suggereren dat je, door je hart voorop te zetten, de dingen doet waar je de meeste voldoening van hebt en het meeste plezier uithaalt. En dat ís vaak ook zo. Maar er zit een addertje onder het gras, en niet zo’n kleintje ook. Want wie zijn hart volgt, vindt het vaak lastig om grenzen te trekken. En dat kan ten koste gaan van je geestelijke en fysieke gezondheid.

Volgens een onderzoek van TNO uit 2014 (p.7 en 37) is de kans voor werknemers om slachtoffer te worden van externe agressie (agressie van mensen buiten de organisatie) het grootst voor werknemers in de gezondheidszorg en de verpleging. In die sectoren heeft ongeveer de helft van hen met agressie van patiënten te maken, het vaakst van alle werknemers in Nederland. Slachtoffers rapporteren een minder goede gezondheid, schatten hun eigen functioneren en inzetbaarheid lager in, hebben meer burn-outklachten en blijven vaker thuis van hun werk dan collega’s die van zulke agressie gevrijwaard blijven.

Agressie tegen zorg- en hulpverleners vinden we niet normaal. Brandweer-, politie- en ambulancemedewerkers moeten op een veilige manier hun werk kunnen doen, net zoals de mensen die in het ziekenhuis werken – denk dan in het bijzonder aan de SEH. Maar: ‘De houding was dat agressie er nou eenmaal bij hoort. We hadden geen grens,’ zeggen medewerkers van het UMC Utrecht. De kop boven een verhaal over de SEH van het Catharina Ziekenhuis Eindhoven is ook veelzeggend: ‘Agressie: “Ach, je went eraan”.’

Inmiddels hangen er op de Eindhovense SEH beveiligingscamera’s, zijn losse voorwerpen zo veel mogelijk verwijderd of vastgezet, is er een veiligheidsluik en kunnen patiënten een gele en uiteindelijk een rode kaart krijgen. Het UMC Utrecht nam eveneens veiligheidsmaatregelen en hanteert het credo: ‘Blijf het onderwerp agressie steeds onder de aandacht brengen.’

Ook in de ggz worden hulpverleners gestompt, gekrabd en tegen de grond geslagen, hun keel wordt dichtgeknepen en ze worden belaagd met meubilair en andere voorwerpen. Het televisieprogramma De Monitor besteedde er onlangs uitgebreid aandacht aan.

Toch is agressie binnen de ggz vaak nog wél een taboe, bleek uit deze uitzending. Het idee dat agressie er nou eenmaal bij hoort, zou in de ggz weleens extra hardnekkig kunnen zijn. Want ‘je kunt toch verwachten dat mensen die ze niet allemaal op een rijtje hebben, vaker agressief zijn?’ En zou dat de reden zijn waarom justitie aangiften van ggz-hulpverleners vaak seponeert?

Doen wat je hart je ingeeft kan zich tegen jezelf keren als je dingen gewoon gaat vinden die niet normaal zijn. Maar mensen die uit overtuiging anderen helpen en daardoor hun eigen grenzen niet altijd in acht nemen, mogen dat niet als een klap in hun gezicht terugkrijgen. Tegelijk moeten zijzelf zich ervan bewust zijn dat hun roeping op een schadelijke manier normerend kan zijn voor collega’s, en potentieel ondermijnend voor zichzelf. Je hart volgen is prachtig, maar hou wel je verstand erbij. Agressie is nooit normaal.

• Tweet