Ook ouderen met dementie kunnen
aangeven welke zorg ze willen

Aan professionals en bestuurders in de zorg worden zware eisen gesteld. Zekerheden verdwijnen, regelgeving werkt verstikkend, de financiële druk neemt toe. Het ‘handhaven van de koers’ is niet meer voldoende, vaak zijn harde en duidelijke keuzes nodig. Bestuurders moeten flexibel zijn en zichzelf opnieuw uitvinden. Professionals worden geacht de veranderingen te volgen en zich aan te passen. Van der Hoef & Partners publiceert interviews met deze professionals en bestuurders, met als centrale vraag: hoe gaan ze met hun uitdagingen om?

 In het volgende interview spraken wij hierover met Paula Nelissen, voorzitter raad van bestuur RSZK ZorgProfessionals.

 Paula Nelissen voorzitter raad van bestuur RSZK ZorgProfessionals

 ‘Ook ouderen met dementie kunnen aangeven welke zorg ze willen’

Paula Nelissen is vanaf begin 2015 voorzitter van de raad van bestuur van RSZK ZorgProfessionals. Na managementfuncties in het Catharina Ziekenhuis kiest ze voor ouderenzorg. Als bestuurder met een ‘bedrijfskundige’ achtergrond richt ze zich op de ‘organisatie van de zorg’. De kiem hiervoor wordt gelegd als ze elf jaar is. Ze klimt op de zeepkist voor haar verpleegkundigen. Zorgprofessionals in de ouderenzorg hebben het mooiste vak van de wereld. En: de klant bepaalt.

Ze is elf jaar als haar moeder in het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven voor niets naar de radiotherapie is afgereisd. Als elfjarige registreert ze haarfijn dat haar moeder ‘in een chaotische zorgwereld terechtkomt, waar alles fout gaat wat je maar kan bedenken’. Haar vader reageert mild: ach, het is de organisatie maar, de dokter en zusters zijn fantastisch. Nelissen: ‘Die woorden heeft hij tien jaar later moeten bekopen. Toen stak de kanker opnieuw de kop op, maar werd de diagnose gemist. Mijn moeder overleed toen ik 23 jaar oud was. Ik heb nooit rancune gevoeld, maar vanaf mijn elfde heb ik de zorg wel in mijn hart gesloten. Wat gebeurt er allemaal in die complexe medische wereld? Hoe kunnen we het zo organiseren dat patiënten en cliënten betere zorg krijgen? Dit is een diepe drijfveer die mijn latere professionele leven heeft bepaald.’
De cirkel is voor haar rond als in december 2014 het Catharina Ziekenhuis als eerste in Nederland voor zijn Borstkankercentrum het Europees Certificaat binnensleept. Hetzelfde ziekenhuis waar 37 jaar eerder haar moeder een chaotische situatie meemaakte. Nelissen is als zorggroepmanager de stimulator van dit kwaliteitsproject. ‘Het certificaat was een enorme beloning voor iedereen die in ons ziekenhuis hiervoor hard had gewerkt. Het voelde of ik hiermee iets had afgesloten. En ik ontdekte waar mijn motor zit, waar ik energie van krijg.’

Oog voor cliënt
Nelissen is opgeleid als verpleegkundige en gezondheidswetenschapper. Als manager en bestuurder zoekt ze naar manieren om waarde toe te voegen aan die complexe medische wereld. Eerst doet ze dat in de economische hoek, later meer vanuit de kwaliteitshoek. Professionaliseren, beter worden, maar altijd met oog voor de cliënt. Met als ultiem doel de zorg voor patiënten en cliënten verbeteren.
Sinds begin 2015 werkt ze in de ouderenzorg. ‘Toen ik hoorde dat ik bestuurder mocht worden bij een ouderenzorgorganisatie, kreeg ik energie. Ik had er zo’n zin in. Vernieuwen, veranderen, professionaliseren, alles in deze sector is welkom. De puzzelstukjes passen – ik kan hier alles gebruiken wat ik in mijn eerdere leven heb geleerd, van mijn bedrijfskundige kennis tot mijn ervaring met kwaliteitsprojecten. '

Waardegericht financieringssysteem
De vraag is dan wel: is de ouderenzorg geschikt terrein om te vernieuwen, te veranderen, te professionaliseren. Nelissen vindt van wel. Ze ziet in de zorg – ook in de ouderenzorg – belangen die tegengesteld zijn, mechanismen die elkaar tegenwerken. ‘Ik vind bijvoorbeeld dat we in het Nederlandse zorgstelsel te maken hebben met te veel tegengestelde belangen. Geld speelt vaak een te grote rol, het financieel gedreven systeem moet plaats maken voor het waardegerichte systeem. Bij RSZK hebben we een meerjarenbeleidsplan vastgesteld waarin we stellig zeggen waar we naartoe willen. Met die stelligheid nemen we enig risico, het kan ook niet lukken, maar die uitdaging gaan we aan. Hiervoor moeten ook onze verpleegkundigen, artsen en paramedici in beweging komen.’

De klant bepaalt
Belangrijk punt in het beleidsplan is: de klant bepaalt. ‘Artsen zeggen nog weleens dat de patiënt dit niet kan. Dat vinden we het verkeerde antwoord. We weten bijvoorbeeld uit wetenschappelijk onderzoek dat ook kwetsbare ouderen met dementie kunnen aangeven welke zorg ze willen. Maar ga je er actief naar op zoek, heb je er aandacht voor? Hebben we onze organisatie zo ingeregeld dat we de klant écht de regie kunnen geven? Blijkt dat ook uit onze samenwerking met andere zorgorganisaties in de keten? Doen we samen alles om de cliënt – als dit kan – zo snel mogelijk naar huis te laten gaan? We moeten bereid zijn anders naar onze zorgverlening te kijken. Niet denken: het gaat toch goed zo? Openstaan voor vernieuwing. Dat vraagt om durf, om lef.’

Mooiste vak
Bij veranderingen ondervind je als bestuurder eerst weerstand, vertelt Nelissen. Het kost energie voordat mensen hun eigen gedrag tegen het licht houden. ‘Belangrijk is dat je managers in je organisatie hebt, die als motor kunnen fungeren. Die artsen erbij betrekken door ze bijvoorbeeld in een projectgroep mee te laten draaien. Binnen onze organisatie hebben we nu een aantal artsen die bij veranderingen zelf doorpakken.’
'Dokters en verpleegkundigen die wij binnen RSZK zoeken kijken naar wat cliënten nog wel kunnen’, vervolgt Nelissen. ‘Wij benaderen onze cliënten vanuit de visie van positieve gezondheidszorg. Dit vragen wij ook van onze artsen. In mijn optiek hebben zorgprofessionals en met name zij die in de ouderenzorg werken, het mooiste vak dat er bestaat. Zij zijn van betekenis bij de mooiste, de meest kwetsbare en intiemste momenten van mensen.'

Blame & shame-cultuur
Nelissen kwam in een woelige tijd bij RSZK. Zo werd de organisatie vorig jaar op de zwarte lijst geplaatst. In haar ogen onterecht. ‘Die blame & shame-cultuur in Nederland is killing. In het Nederlands zorgstelsel staat deze cultuur het leren van zorgprofessionals in de weg. In de vliegtuigindustrie doen we dat wereldwijd anders, namelijk, (bijna) fouten worden anoniem omgezet tot leermiddelen en verwerkt in de simulatoren waar piloten in oefenen. Wat je dan ziet is dat zij problemen veel beter de baas zijn en op mogelijke fouten beter anticiperen. Dat is toch fantastisch? Dat zou je in de zorgwereld ook willen. Zwarte lijsten maken zorgmedewerkers bang, dat doen we echt niet goed, het is destructief voor de zorg.’

Ook dit hoort bij je verantwoordelijkheid als bestuurder, dat je pal staat voor de belangen van je cliënten en medewerkers. Nelissen: ’Het is de grootste beroepsgroep in Nederland maar ontvangt zo weinig waardering. We hebben in Nederland de derde beste ouderenzorg ter wereld. Onze professionals zijn waardevol omdat ze mensgericht professionele zorg verlenen aan ouderen. Zij mogen meelopen in het laatste stukje leven van kwetsbare ouderen. Hier moet waardering voor komen!'

Vis in het water
Nelissen voelt zich inmiddels als een vis in het water in de ouderenzorg. Toen ze bij RSZK binnenstapte, zag ze kwetsbare mensen. Mensen die nog maar weinig hebben, voor wie daarom de kleine dingen des levens belangrijk worden. Eten en drinken bijvoorbeeld. ‘Het gaat om menselijke aandacht, ook voor dingen die in onze ogen soms niet zo belangrijk zijn. Daar waar de aandacht top is, is de bedrijfsvoering meestal dik in orde. Dat vormt de basis. Juist dit laat volgens mij échte professionaliteit zien.’

Lenige geest
De bestuurder van RSZK slaat graag een andere toon aan. ‘We bieden zorg van goede kwaliteit, hebben aandacht voor de mens, hebben ons huishoudboekje op orde, hebben een grote groep vrijwilligers en medewerkers met het hart op de juist plek. Artsen en verpleegkundigen kunnen bij ons groeien en ontwikkelen, wij bieden bijvoorbeeld mogelijkheden voor wetenschappelijk onderzoek. We werken samen met Maxima Medisch Centrum en De Zorgboog, waardoor ons zorgpalet verbreedt. Ook staan we in contact met de TU Eindhoven om samen ontwikkelingen rondom bouw, e-Health, domotica en de slimme wijk vorm te geven. Ik hoop dat we in de toekomst in onze sector met een lenige geest openstaan voor vernieuwing en professionalisering, maar ook altijd onze basis in gedachten houden: aandacht voor de kwetsbare mens.’
Dit interview is op verzoek van Van Der Hoef & Partners / D!scura uitgewerkt door Ben Tekstschrijver, tekstschrijver gespecialiseerd in de zorg

• Tweet