The targets of the social sciences are on the move

Onlangs herlas ik het volgende zinnetje uit een boek van Ian Hacking (2000): “the targets of the social sciences are on the move” (p.108). Ik houd van deze zin omdat er een wereld aan betekenis achter schuil gaat en deze niet geringe implicaties heeft. Hacking legt uit dat er binnen ons vakgebied altijd iets gebeurt met het object van studie. Een stuk goud reageert niet wanneer we het classificeren of iets toeschrijven, maar een mens wel. Daarmee erkent Hacking relaties en feedbackloops die aanwezig zijn in complexe sociale systemen. Een lineaire beschrijving voldoet niet. En zo voldoet deze ook niet wanneer we psychische stoornissen willen begrijpen. Wanneer we deze als een complex multifactorieel mechaniek begrijpen waar voortdurend interne en externe factoren op inwerken, dan begrijpen we dat onze diagnosen voortdurend ‘on the move’ zijn. De patiënt en zijn of haar diagnose zijn aan voortdurende verandering onderhevig. De vraag is: doet dit ertoe?

Wellicht is niet elke verandering binnen elk psychisch probleem (of stoornis zo u wilt) even belangwekkend. Maar wellicht is het denkbaar dat sommige van die veranderingen bij zekere psychische problemen met juiste en precieze bekrachtiging kunnen leiden tot een spoedig herstel. In dat kader zijn onderzoeken die klachten over tijd meten interessant en veelbelovend. Middels de Experience Sampling Method (ESM) kunnen klachten, gedragingen en emoties met behulp van een app (en in de toekomst waarschijnlijk een interactieve hightech device zoals de iWatch) over tijd gemeten worden . Zo kan iemand met psychische problemen op verschillende willekeurige momenten over de dag aangeven hoe het (emotioneel) gaat en wat hij doet (inclusief slaapgedrag en (genees)middelengebruik). Op die manier kan er een ‘N=1 netwerk’ van het ‘ziekte-mechaniek’ zichtbaar worden. Maar net zo goed geeft dit inzicht in een ‘N=1 netwerk’ van het ‘herstel-mechaniek’. Weten welke momenten in de tijd het goed gaat, geeft namelijk zowel inzicht in gedrag dat klachten doet toenemen als afnemen. Zo kan iemand bijvoorbeeld ontdekken dat haar angstklachten fors afnemen wanneer zij drie keer per week aan yoga doet.

Natuurlijk blijft menselijk contact onontbeerlijk in processen van zin- en betekenisgeving bij veel psychische problemen. Wel draagt deze ontwikkeling de belofte in zich om mensen zelfstandig(er) aan de slag te laten gaan met hun gedrag in relatie tot hun klachten. En interessant hieraan is de onderliggende visie op psychopathologie. Met deze methode verschijnt er namelijk een nieuw perspectief op diagnostiek en behandeling. Het impliceert een verschuiving van syndroomniveau naar symptoomniveau, een verschuiving van groepsniveau naar individueel niveau en een verschuiving van een statische opvatting naar een meer dynamische opvatting van psychopathologie.

De ‘targets of our diagnostic science are on the move’ en ik moet ook gaan bewegen; mijn health watch geeft een signaal af dat ik te lang stil zit.

¹ Idealiter DSM-syndroom overstijgend en geënt op een biopsychosociaal model
² Zie bijvoorbeeld review van Aung et al, 2017 [doi: 10.1002/da.22646.] of artikel     van Os et al, 2017 [doi:10.1002/da.22647]
³ Oftewel een gepersonaliseerde weergave van relaties tussen klachten en gedrag

Bronnen
Aung, M.H., Matthews, M. & Choudhury, T. (2017). Sensing behavioral symptoms of mental health and delivering personalized interventions using mobile technologies. Depression and Anxiety, (34), 603 - 609.
Hacking, I. (2000). The social construction of What? London: Harvard University Press.

van Os, J., Verhagen, S., Marsman, A., Peeters, F., Bak, M., Marcelis, M…Delespaul, P. (2017). The experience sampling method as an mHealth tool to support self-monitoring, self-insight, and personalized health care in clinical practice. Depression and Anxiety, 34, 481- 493. 

• Tweet